Page 37 -

โครงการหนังสืออิเล็กทรอนิกส์ด้านการเกษตร เฉลิมพระเกียรติพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว

การศึกษาพฤติกรรมการใชเมล็ดพันธุขาวและการประมาณการความตองการเมล็ดพันธุขาวสําหรับศูนยขาวชุมชน

ผลิตภัณฑและมาตรฐานแปลง เพื่อใชในการ check list ซึ่งที่ผานมา การตรวจแปลงไมวาจะโดยเจาหนาที่ของ
ศูนยเมล็ดพันธุขาว หรือ ศูนยวิจัยขาว หรือแมแตกระทั่ง “outsourcer” ที่เปนคนตรวจแปลงใหกับกรมการ

ขาว ก็ยังไมสามารถบอกไดวาแปลงที่ตรวจเสร็จนั้น ผานหรือไมผาน มาตรฐานแปลง (มาฆะสิริ เชาวกุล , 2559)
ประเด็นยอยที่ 5.4 การผลิตเมล็ดพันธุขาวของกรมการขาว

(1) ในชวงป 2555-2559 กรมการขาวไดกําหนดยุทธศาสตรการผลิตเมล็ดพันธุขาวชั้นพันธุจําหนายให

เพียงพอ โดยคาดวาความตองการเมล็ดพันธุขาวคอยๆเพิ่มขึ้นจาก 414,000 ตันในป 2555 มาเปน 600,000
ตันในป 2559 โดยกระจายเมล็ดพันธุชั้นพันธุขยายไปใหกับผูผลิตกลุมตางๆ และโดยศูนยเมล็ดพันธุขาว 23

แหง เปนหนวยงานหนึ่งที่ผลิตเมล็ดพันธุชั้นพันธุจําหนายนี้ดวย แตผลิตเพียงรอยละ 10 ของปริมาณรวม
ในขณะที่ปริมาณเมล็ดพันธุขาวชั้นพันธุจําหนายที่ผลิตโดยภาคเอกชน ศูนยขาวชุมชน และสหกรณการเกษตร

ผลิต คิดเปนรอยละ 50 , 33.33 และ 6.67 ของปริมาณเมล็ดพันธุชั้นพันธุจําหนายรวมที่ผลิต ซึ่งในยุทธศาสตร
นี้ กรมการขาวจะคอยๆลดบทบาทในการเปนผูผลิตเมล็ดพันธุขาวชั้นพันธุจําหนายลง และจะหันไปผลิตเมล็ด

พันธุขาวชั้นพันธุขยายแทน
แตในป 2560 กรมการขาวเปลี่ยนยุทธศาสตรการผลิตเมล็ดพันธุขาวใหม โดยมีนโยบายเพิ่มศูนย

เมล็ดพันธุขาวใหมอีก 15 ศูนย ซึ่งในป 2562 มีศูนยเมล็ดพันธุขาวเพิ่มขึ้นเปน 28 ศูนย เพื่อรองรับนโยบายการ
เพิ่มศูนยขาวชุมชนใหเปนแหลงผลิตเมล็ดพันธุขาวใหกับชุมชน และเปนแหลงผลิตเมล็ดพันธุขาวใหกับรัฐยาม

เกิดภัยพิบัติตางๆ เชน น้ําทวม หรือ ฝนแลง ทําใหศูนยเมล็ดพันธุขาวตองเพิ่มปริมาณการผลิตเมล็ดพันธุขาว

ชั้นพันธุขยาย เพื่อนําไปสนับสนุนในโครงการเพิ่มศักยภาพใหกับศูนยขาวชุมชน โดยในป 2562 รัฐมนตรีวาการ
กระทรวงเกษตรและสหกรณ ไดมอบนโยบายในการผลิตเมล็ดพันธุขาวใหกับศูนยขาวชุมชน 2,000 ศูนย ให

ผลิตเมล็ดพันธุขาว 200,000 ไร ซึ่งตองใชเมล็ดพันธุขาวชั้นพันธุขยายไมต่ํากวา 8,000 ตันตอป เปนเวลา 3 ป
ตอศูนย ในการสนับสนุน

(2) กรมการขาวไดประมาณการการผลิตเมล็ดพันธุขาวสําหรับป 2561/62 สําหรับเปน 5 กลุมขาว คือ
หอมมะลิ หอมไทย ขาวเจา ขาวเหนียว และขาวตลาดเฉพาะ ไวเทากับ 508,233 , 47,598 , 544,259 ,

289,983 และ 8,419 ตัน ตามลําดับ รวม 1,398,492 ตัน โดยการประมาณการนี้ อยูบนฐานของพื้นที่เพาะปลูก
ของขาวแตละกลุม โดยในจํานวนความตองการรวมทั้งหมดนี้ เมล็ดพันธุขาวจํานวน 713,231 ตัน หรือรอยละ

51 เปนเมล็ดพันธุที่ซื้อขายผานตลาด ที่เหลือรอยละ 49 เปนเมล็ดพันธุที่เกษตรกรเก็บไวใชเอง
(3) ในการผลิตเมล็ดพันธุขาวของกรมการขาว จําเปนตองวางแผนการผลิตลวงหนา 2 ป เพราะตอง

ผลิตเมล็ดพันธุ ชั้นพันธุคัด และชั้นพันธุหลัก ที่จะใชเปนหัวเชื้อสําหรับการผลิตเมล็ดพันธุ ชั้นพันธุขยาย และชั้น

พันธุจําหนายตอไป โดยเมล็ดพันธุชั้นพันธุคัด และชั้นพันธุหลักผลิตโดยศูนยวิจัยขาว 28 แหง สวนชั้นพันธุ
ขยายผลิตโดยศูนยเมล็ดพันธุขาว 28 แหง (ในป 2563) และชั้นพันธุจําหนายบางสวน ผลิตโดยศูนยเมล็ดพันธุ

- 17 -