Page 33 -

โครงการหนังสืออิเล็กทรอนิกส์ด้านการเกษตร เฉลิมพระเกียรติพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว

การศึกษาพฤติกรรมการใชเมล็ดพันธุขาวและการประมาณการความตองการเมล็ดพันธุขาวสําหรับศูนยขาวชุมชน

ขาวชุมชนในเขตภาคเหนือตอนลาง พบวา เมล็ดพันธุขาวที่ผลิตโดยศูนยขาวชุมชนสวนใหญยังไมผานมาตรฐาน
ตัวแปรสําคัญที่อธิบาย นอกจากจะเปนเรื่องของการควบคุมมาตรฐานการผลิตแลว ยังมีเรื่องของการขาด

อุปกรณจําเปนเชน เครื่องคัดเมล็ดพันธุ ซึ่งกรมสงเสริมการเกษตรไมสามารถสนับสนุนไดทุกศูนยขาวชุมชน รวม
ไปถึงปญหาการขาดแคลนเงินทุนหมุนเวียน โกดังเก็บรักษาเมล็ดพันธุขาว และปญหาดานการตลาดและการ

บริหารจัดการในรูปของกลุม การผลิตเมล็ดพันธุขาวของเกษตรกรภายใตศูนยขาวชุมชนเหลานี้จะดําเนินการ

ตอเมื่อไดรับการสนับสนุนเมล็ดพันธุขาวจากกรมการขาวเทานั้น นอกจากนี้ การศึกษาของมาฆะสิริ เชาวกุล
(2557) ในเรื่องการแกปญหาการผลิตเมล็ดพันธุขาวของผูประกอบการรานคาใหไดมาตรฐานของกรมการขาว

และการแกปญหาดานการตลาดใหกับศูนยขาวชุมชนไปในเวลาเดียวกัน คือ การเปนเครือขายรวมกันระหวาง
ผูประกอบการรานคา ศูนยขาวชุมชนและศูนยเมล็ดพันธุขาวหรือศูนยวิจัยขาว ในรูป “พันธมิตรธุรกิจ” โดย

ระบบการรับรองมาตรฐานแปลงตองเปนสวนหนึ่งของระบบการรับรองมาตรฐานเมล็ดพันธุขาว

ประเด็นที่ 3 : ตลาดและโครงสรางการตลาดของเมล็ดพันธุขาวของประเทศไทย
ถึงแมวาองคกรผูผลิตเมล็ดพันธุขาวจะมีเพียง 4 องคกรหลักเทานั้น นั่นคือ กลุมผูประกอบการรานคา

เมล็ดพันธุขาว ศูนยขาวชุมชน สหกรณการเกษตรและกรมการขาว แตภายในองคกรแตละองคกรก็มีผูผลิตราย
ยอยจํานวนมาก ดังนั้นโครงสรางตลาดเมล็ดพันธุขาวที่แทจริงของแตละจังหวัดและของประเทศไทยจึงเปน

โครงสรางตลาดแบบแขงขัน พิจารณาจากราคาเมล็ดพันธุขาวที่ผูผลิตแตละคนกําหนดอิงอยูบนราคา 2 ราคา

คือ หนึ่งราคาขาวเปลือกที่เกษตรกรไดรับ แลวจึงบวกคาพรีเมียมของการเปนเมล็ดพันธุ ซึ่งคาพรีเมี่ยมมีความ
แปรปรวนสูง (Makasiri Chaowagul , 2013) ซึ่งความแปรปรวนดังกลาวอธิบายดวยปจจัยหลายอยาง เชน

คุณภาพของเมล็ดพันธุขาวที่เกษตรกรลูกแปลงผลิตให และ สอง การกําหนดราคาขายเมล็ดพันธุขาวเปลือกของ
ผูประกอบการรานคา ยังใชราคาเมล็ดพันธุขาวของศูนยเมล็ดพันธุขาว กรมการขาวเปนราคาอางอิงสูงสุด

(มาฆะสิริ เชาวกุล , 2557) นอกจากนี้ ปจจัยสําคัญอีกตัวหนึ่งที่กําหนดระดับราคาเมล็ดพันธุขาวคือชนิดของ
พันธุขาว เชน พันธุ กข. หรือพันธุขาวหอม ราคาจึงไมใชปจจัยของการแขงขันในอุตสาหกรรมเมล็ดพันธุขาว แต

เปนเรื่องของคุณภาพของเมล็ดพันธุขาวของผูประกอบการรานคาแตละคน
สําหรับกลุมผูประกอบการรานคา กรมการขาวสนับสนุนใหมีสมาคมผูรวบรวมและจําหนายเมล็ดพันธุ

ขาว โดยสมาชิกของสมาคมคือชมรมผูผลิตและรวบรวมเมล็ดพันธุขาวในแตละจังหวัด สําหรับกรมการขาวแลว
บทบาทหลักที่คาดหวังของชมรมและสมาคม คือ การใหความรวมมือกับกรมการขาวในการควบคุมคุณภาพของ

เมล็ดพันธุที่ผลิตและจําหนายของสมาชิก แตที่ผานมาบทบาทดังกลาวไมสามารถดําเนินการได เพราะการ

รับรองมาตรฐานแปลงยังอยูในความรับผิดชอบของกรมการขาวเทานั้น ซึ่งมีบุคลากรจํากัด ถึงแมวากรมการ
ขาวจะมีโครงการตรวจรับรองแปลงผลิตเมล็ดพันธุขาวใหกับผูประกอบการรานคาที่ทําแปลงเมล็ดพันธุขาวใน

บางจังหวัดเชน ราชบุรี ชัยนาท และสุพรรณบุรี แตก็ยังมีอีก 20 ศูนยเมล็ดพันธุขาวที่ยังไมมีโครงการนี้ และ

- 13 -