Page 36 -

โครงการหนังสืออิเล็กทรอนิกส์ด้านการเกษตร เฉลิมพระเกียรติพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว

(apoenzyme) โคแฟคเตอร์มี 2 ชนิดคือ โคเอ็นไซม์ (coenzyme) และแร่ธาตุไอออน

(metal cofactor)

apoenzyme + co-factor holoenzyme

• โคเอ็นไซม์ เป็นโคแฟคเตอร์ชนิดที่เป็นสารอินทรีย์ ส่วนใหญ่มีแหล่งกำเนิดจากไวตามิน

ชนิดละลายน้ำได้ (ตารางที่ 3-1) โคเอ็นไซม์มีเพียงไม่กี่ชนิดแต่มีบทบาทในปฏิกิริยาเคมีอย่าง

กว้างขวาง อาทิ การย้ายหมู่ไฮโดรเจน หมู่อะมิโน หมู่ฟอสเฟต หรืออิเลคตรอน โดยทำปฏิ-

กิริยากับสับสเตรทเอง ในระหว่างการเกิดปฏิกิริยาโคเอ็นไซม์จะทำหน้าที่เหมือนเป็นสับ

สเตรทด้วยจึงทำให้โครงสร้างของโคเอ็นไซม์เปลี่ยนแปลง ซึ่งภายหลังการเกิดปฏิกิริยาไม่

สามารถย้อนกลับเป็นรูปเดิมได้ในทันที แต่จะทำปฏิกิริยาต่อไปและโคเอ็นไซม์จะเปลี่ยนกลับ

สู่สภาพเดิมได้เมื่อปฏิกิริยาสิ้นสุดลง

• แร่ธาตุไอออน เอ็นไซม์ที่ต้องการโคแฟคเตอร์ชนิดที่เป็นแร่ธาตุต่าง ๆ ในการช่วยกระตุ้น

ปฏิกิริยามีจำนวนถึง 2 ใน 3 ของเอ็นไซม์ทั้งหมด (ตารางที่ 3-2)

โดยแร่ธาตุเหล่านี้จะจับกับเอ็นไซม์ด้วยพันธะโควาเลนท์ (covalent bond) โคแฟคเตอร์บาง

ชนิดไม่ได้จับกับเอ็นไซม์โดยตรง แต่จะจับกับสับสเตรทก่อนแล้วจึงจับเอ็นไซม์ก่อนจะทำปฏิ-

กิริยาต่อไป เช่น เอ็นไซม์ครีเอทีนไคเนส (creatine kinase) ซึ่งใช้ในการเคลื่อนย้ายหมู่ฟอส-

เฟตจาก ATP ให้กับสารครีเอทีน (creatine) ได้เป็นฟอสฟอครีเอทีน (phosphocreatine)

+2
เอ็นไซม์นี้มี Mg เป็นโคแฟคเตอร์ ซึ่ง Mg จะจับกับ ATP ก่อนได้เป็น ATP-Mg-complex
+2
แล้วจึงจับกับเอ็นไซม์ได้เป็น ATP-Mg-enzyme complex ซึ่งจะเป็นตัวทำปฏิกิริยาต่อไป

(รูปที่ 3-8)

ATP + Mg ATP-Mg-complex + enzyme ATP-Mg-enzyme complex ADP + enzyme+ Mg +2
+2

creatine phosphocreatine

รูปที่ 3-8: การทำงานของเอ็นไซม์ครีเอทีนไคเนส

เอ็นไซม์ 33