Page 89 -

โครงการหนังสืออิเล็กทรอนิกส์ด้านการเกษตร เฉลิมพระเกียรติพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว

ตารางที่ 6.9 (ตํอ)
คุณภาพข้าว แบ่งตามภูมิภาค แบ่งตามขนาดพื้นที่เพาะปลูก
อีสานเหนือ อีสานกลาง อีสานใต้ เล็ก กลาง ใหญ่
2AP
การสุํมตัวอยํางครั้งที่ 1 0.29 0.25 0.26 0.27 0.26 0.24
การสุํมตัวอยํางครั้งที่ 2 0.16 0.15 0.14 0.15 0.14 0.14
% การเปลี่ยนแปลง -0.14 -0.10 -0.12 -0.12 -0.12 -0.10
ที่มา: จากการสุํมตัวอยํางข๎าวหอมมะลิของเกษตรกรในพื้นที่ศึกษาและการวิเคราะห์คุณภาพข๎าวในห๎องปฏิบัติการ

ผลการวิเคราะห์คุณภาพข๎าวตามขนาดพื้นที่เพาะปลูกของเกษตรกรพบวําเกษตรกรที่มีพื้นที่เพาะปลูก
ขนาดใหญํคือมีพื้นที่เพาะปลูกข๎าวหอมมะลิมากกวํา 30 ไรํขึ้นไป มีแนวโน๎มที่ผลผลิตข๎าวจะมีที่มีคุณภาพต่ ากวํา
เกษตรกรที่มีพื้นที่เพาะปลูกขนาดกลางและขนาดเล็ก โดยเกษตรกรที่มีพื้นที่เพาะปลูกข๎าวขนาดใหญํ ผลิตข๎าวหอม
มะลิที่มีเปอร์เซ็นต์ต๎นข๎าวต่ าที่สุดและเปอร์เซ็นต์ข๎าวหักสูงที่สุดประมาณ 64.82% และ 34.58% ตามล าดับ ผลการ
วิเคราะห์เปอร์เซ็นต์ความชื้นของข๎าวหอมมะลิกํอนและหลังจัดเก็บในยุ๎งฉางและสถานที่เก็บพบวําความชื้นของข๎าว
หอมมะลิกํอนจัดเก็บทุกขนาดพื้นที่ไมํแตกตํางกันมากนักเฉลี่ยประมาณ 13.34-13.83% ในขณะที่ความชื้นหลังการ
จัดเก็บข๎าวในยุ๎งฉางเป็นระยะเวลา 3 เดือนหลังจากสุํมตัวอยํางข๎าวครั้งแรก พบวํา ความชื้นหลังการจัดเก็บข๎าว
ลดลงประมาณ 0.73-0.98% ซึ่งเกษตรกรในทุกๆ พื้นที่มีการเปลี่ยนแปลงความชื้นของข๎าวไมํแตกตํางกันมากนัก
(ตารางที่ 6.9)

อิทธิพลของรูปแบบการจัดเก็บข้าวต่อคุณภาพข้าวของเกษตกร
คุณภาพข๎าวหอมมะลิส าหรับมาตรฐานการซื้อขายข๎าวไทยประกอบด๎วย เปอร์เซ็นต์ความชื้น เปอร์เซ็นต์
ต๎นข๎าว เปอร์เซ็นต์ข๎าวหัก และเปอร์เซ็นท๎องไขํ ซึ่งคุณภาพข๎าวทั้ง 4 ด๎านมีการเปลี่ยนแปลงที่สัมพันธ์กัน โดย
ความชื้นข๎าวที่เหมาะสมส าหรับการสีควรจะมีเปอร์เซ็นต์ความชื้นในเมล็ด 14% หากความชื้นในเมล็ดข๎าวสูงกวํา
14% เมล็ดข๎าวจะนุํมเกินกวําจะต๎านทานแรงเสียดทานจากการสีได๎ท าให๎ข๎าวแตกและหักมากขึ้น ในขณะที่การสีข๎าว
ที่มีความชื้นต่ ากวํา 14% จะท าให๎ข๎าวเปราะและมีการแตกหักมากขึ้นเชํนกัน (Kumar et al., 2018) ความชื้นจึงมี
ความสัมพันธ์กับคุณภาพข๎าวทั้ง เปอร์เซ็นต์ต๎นข๎าว เปอร์เซ็นต์ข๎าวหักและเปอร์เซ็นต์ท๎องไขํ โดยตารางที่ 6.10
แสดงคําสหสัมพันธ์ของคุณภาพข๎าวส าหรับการซื้อขายทั้ง 4 ด๎าน พบวําเปอร์เซ็นต์ต๎นข๎าว เปอร์เซ็นต์ข๎าวหัก และ
เปอร์เซ็นต์ท๎องไขํมีสหสัมพันธ์กันในระดับสูง เห็นได๎จากผลการวัดคุณภาพข๎าวทั้งในครั้งที่ 1 ครั้งที่ 2 และการ
เปลี่ยนแปลงคุณภาพข๎าว ในขณะที่คําสหสัมพันธ์ระหวํางความชื้นกับคุณภาพข๎าวด๎านอื่นๆ ในการวัดความชื้นข๎าว
ครั้งที่ 2 มีความสัมพันธ์กัน แตํการเปลี่ยนแปลงความชื้นข๎าวไมํมีสหสัมพันธ์กับการเปลี่ยนแปลงคุณภาพข๎าวในด๎าน
อื่นๆ สาเหตุส าคัญนําจะมาจากข๎าวหอมมะลิที่เกษตรกรน ามาจัดเก็บในยุ๎งฉางมีความชื้นประมาณ 13-14% ลดลง
เฉลี่ยประมาณ 0.54-0.96% เทํานั้น ซึ่งความชื้นที่ไมํลดลงมากนักเพราะความชื้นของข๎าวที่จัดเก็บอยูํในระดับที่น้ า
ไมํสามารถระเหยออกได๎มากกวํานี้แล๎ว

61