Page 15 -

โครงการหนังสืออิเล็กทรอนิกส์เฉลิมพระเกียรติสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี
กนกพร นุ่มทอง

ตําราการแปลภาษาไทยเป็นภาษาจีน

จะทับศัพทภาษาสันสกฤตในหากรณี ไดแก เมื่อเปนคาถาหรือถอยคําศักดิ์สิทธิ์ เมื่อเปนศัพทที่มี

ความหมายหลายอยาง เมื่อเปนสิ่งที่ไมมีในประเทศจีน เมื่อมีการทับศัพทมานานจนเปนที่นิยมแลว และ

เมื่อตองการใหเกิดความนาเชื่อถือเหมาะแกการเผยแผพระธรรม (周敦义《翻译名义集序》转引自陈富
康，2000: 33-34)มาตรฐานการแปลและเทคนิคการแปลของทานยังสามารถนํามาปรับใชไดในยุคปจจุบัน
สมัยราชวงศซงมีการแปลพุทธคัมภีรอยูบาง แตไมไดรุงเรืองเหมือนดังในสมัยถัง พอถึงราชวงศซง

ใตก็ไมพบการแปลคัมภีรในบันทึกประวัติศาสตร สมัยราชวงศหยวนมีการแปลพุทธคัมภีรภาษาฮั่นและ

ภาษาสันสกฤตเปนภาษามองโกล แตมีจํานวนเพียงสิบกวาปกรณ ในสมัยราชวงศหมิงมีการแปลพุทธ

คัมภีรเพียงไมกี่ปกรณ เมื่อถึงสมัยราชวงศชิง การแปลเปนการแปลระหวางภาษาชนชาติตางๆ ใน
ประเทศจีน เปนตนวาแปลคัมภีรภาษาธิเบตเปนภาษามองโกล ภาษาแมนจู หรือภาษาฮั่น และมีจํานวน

ไมมากนัก

มาตรฐานการแปลในยุคการแปลหนังสือตะวันตก
การแปลพุทธคัมภีรในสมัยราชวงศหมิงเสื่อมโทรมลง แตมิไดแปลวาจีนจะไมใสใจการแปล

ตรงกันขาม นับแตปลายยุคราชวงศหมิงเปนตนมา การแปลในประเทศจีนกาวหนามาก เพียงแตเรื่องที่

แปลนั้นเปนการแปลหนังสือวิทยาการของตะวันตกเปนภาษาจีน มัตเตโอ ริชชี่ Matteo Ricci (ค.ศ.

๑๕๕๒-๑๖๑๐) มิชชันนารีคณะเยซูอิตจากอิตาลีเดินทางมาถึงประเทศจีนในป ค.ศ.๑๕๘๒ ตอมาไดรับ
พระราชทานพระราชานุญาตจากจักรพรรดิวั่นลี่ใหเผยแผศาสนาคริสตในประเทศจีนได นับจากนั้นจนถึง

สมัยจักรพรรดิยงเจิ้ง (ครองราชยระหวางค.ศ.๑๗๒๓-๑๗๓๕) แหงราชวงศชิง ก็มีมิชชันนารีจากตะวันตก

จํานวนมากมาเผยแผศาสนาในประเทศจีน นอกจากการแปลพระคัมภีรเปนภาษาจีน ทานเหลานี้ยังได

รวมมือกับนักวิชาการชาวจีน แปลหนังสือตะวันตกเปนภาษาจีนจํานวนมาก หนังสือเหลานี้มีเนื้อหา

หลากหลาย เปนตนวาดาราศาสตร คณิตศาสตร ภูมิศาสตร ฟสิกส ชีววิทยา ฯลฯ มีคุณูปการในดาน
การเผยแพรวิทยาการตะวันตกเขาสูประเทศจีน และยังไดแปลหนังสือจีนเปนภาษาตะวันตก หนังสือแปล

ที่มีชื่อเสียงที่สุดไดแก จี่เหอหยวนเปน 几何原本 ซึ่งแปลจาก The Elements ของยูคลิด Euclid (๓๓๐ป

กอนคริสตกาล-๒๗๕ ปกอนคริสตกาล) นักคณิตศาสตรชาวกรีก ผูแปลคือมัตเตโอ ริชชี่ กับ

นักวิทยาศาสตรชาวจีนชื่อ สีวกวงฉี่ 徐光启 (ค.ศ.๑๕๖๒-๑๖๓๓)
เมื่อถึงสมัยราชวงศชิง มาตรฐานการแปลกาวหนาขึ้นมาก ทฤษฎีที่นาสนใจไดแกทฤษฎีของหมา

เจี้ยนจง 马建忠 (ค.ศ.๑๘๔๔-๑๙๐๐) และเหยียนฟู 严复 (ค.ศ.๑๘๕๔-๑๙๒๑)

หมาเจี้ยนจงมีความรูแตกฉานทั้งดานจีนวิทยาและยังสนใจศาสตรตางๆ ของตะวันตก ครอบครัว

นับถือศาสนาคริสตนิกายโรมันคาธอลิค ไดรับการศึกษาแบบจีนคูกับการศึกษาวิทยาการตะวันตก รูทั้ง
ภาษาลาติน ฝรั่งเศส อังกฤษ และกรีก ตอมาไดรับราชการในราชสํานักชิง กอนจะไดรับทุนไปศึกษาดาน

๙