Page 11 -

โครงการหนังสืออิเล็กทรอนิกส์เฉลิมพระเกียรติสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี
กนกพร นุ่มทอง

ตําราการแปลภาษาไทยเป็นภาษาจีน

มาตรฐานการแปลในยุคการแปลพุทธคัมภีร

การแปลของจีนมีประวัติความเปนมายาวนาน สามารถยอนไปไดถึงสมัยราชวงศซางและราชวงศ

โจว ขุนนางที่ทําหนาที่ตอนรับราชทูตจากตางแดน และเปนลามเรียกวา เซี่ยงซีว 象胥 หรือเสอเหริน 舌人

หากพิจารณาตามรูปศัพท เสอเหริน เสอหมายถึงลิ้น เหรินคือคน เสอเหรินจึงหมายถึงลาม การแปล
ขอเขียนอยางเปนทางการเริ่มขึ้นเมื่อป ค.ศ.๑๔๘ คือปที่สองแหงรัชกาลพระเจาฮั่นหวนตี้แหงราชวงศฮั่น

ตะวันออก เชื่อกันวาพระอันซื่อเกา 安世高 จากแควนอันซี 安息 หรือเปอรเซียในปจจุบันเปนคนแรกที่เริ่ม

แปลพุทธคัมภีรเปนภาษาจีน ลักษณะงานแปลของทานเปนการแปลตรงตามพยัญชนะ เพื่อรักษา

ความหมายเดิมไว และมักใชศัพทในลัทธิเตามาอธิบายหลักธรรมในศาสนาพุทธเพื่อใหเขาใจงาย
ปลายสมัยพระเจาฮั่นหวนตี้ พระโลกเสนหรือจือโหลวเจียเชิ่น 支娄迦谶 ภิกษุจากแควนกุษาณะ

月氏国 ไดเขามาเผยแผพุทธศาสนาในประเทศจีนและแปลพุทธคัมภีรเปนภาษาจีน นับเปนครั้งแรกที่ไดมี

การแปลคัมภีรมหายานเปนภาษาจีน งานแปลของทานอานยาก เพราะรักษาขอความในตนฉบับมาก

เกินไป และการใชสํานวนและไวยากรณแตกตางจากภาษาจีน
นักแปลทานแรกที่ถกเกี่ยวกับมาตรฐานการแปลของจีนไดแก จือเชียน 支谦 ศิษยของจือเลี่ยง

支亮 ซึ่งเปนศิษยของพระโลกเสนอีกที สามทานนี้ไดรับการขนานนามรวมกันวา ซันจือ 三支 หรือจือทั้ง

สาม ในฐานะนักแปลที่มีชื่อเสียงในยุคเริ่มแรกของการแปลพุทธคัมภีรเปนภาษาจีน จือเชียนมิใชพระภิกษุ

หากแตเปนอุบาสกผูเลื่อมใสในพระพุทธศาสนา เปนชาวแควนกุษาณะที่เกิดในประเทศจีน รูหกภาษา รับ

ราชการอยูในราชสํานักอูในสมัยสามกก จือเชียนไดเขารวมการแปลคัมภีรพระธรรมบท 法句经 โดยเปนผู
จดคําแปลของภิกษุอินเดียลงเปนอักษรจีน จือเชียนไดกลาวในคํานําการแปลคัมภีรพระธรรมบทวา เมื่อ

แรกนั้นทานไมเห็นดวยกับการแปลโดยพยัญชนะซึ่งยึดตนฉบับมากเกินไปจนสํานวนไมสละสลวย แต

ตอมาพระวิฆณา 维祗难 ภิกษุอินเดียซึ่งเปนประธานในการแปลไดใหแนวคิดแกทาน ทานจึงหันมายึด

1
ตนฉบับเปนสําคัญ “是以自竭 ，受译人口，因循本旨，不加文饰，译所不解，则阙不传。” กลาวคือ
การทํางานของทาน จดตามคําบอก ยึดตามเจตนาเดิม ไมเสริมใหงาม หากมีที่ใดไมกระจาง จักวางไว

ไมถายทอด (释僧祐, 1995: 273)
ทัศนะดังกลาวเนนหนักไปในทางการแปลใหตรงตามตนฉบับมากกวาการแปลใหสละสลวย

เห็นชัดวาในสมัยนั้นมีการขบคิดปญหามาตรฐานการแปลแลว มีผูตั้งขอสังเกตวาจือเชียนกลาวไมตรงกับ

การปฏิบัติจริง เพราะคัมภีรพระธรรมบทฉบับแปลภาษาจีนที่ผานการแกไขโดยจือเชียนใชถอยคํา

สละสลวยมากกวาตรงตามตนฉบับ เปนไปไดวาใจจริงแลวจือเชียนสนับสนุนการแปลใหสละสลวย แต
จําตองยอมรับการแปลใหตรงตามตนฉบับไปตามกระแสหลักในสมัยนั้น อยางไรก็ดีความขัดแยงระหวาง

1 即“偈”。

๕