Page 43 -
P. 43
โครงการหนังสืออิเล็กทรอนิกส์ด้านการเกษตร เฉลิมพระเกียรติพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว
ในแต่ละประเภทเป็นสําคัญ ให้ความสําคัญกับระบบการให้ราคาคงที่และการวัดความผันผวนของราคา รวมไป
ถึงบทบาทและการมีส่วนร่วมของเกษตรในการตัดสินใจ บริหารงาน และการแบ่งปันผลประโยชน์ ผล
การศึกษาพบว่า ข้อดีของการที่เกษตรกรในพื้นที่ยอมรับการปรับเปลี่ยนวิถีทางการเกษตรโดยหันมาปลูกพืชผัก
เมืองหนาวแทนการทําเกษตรเชิงเดี่ยวแบบเดิม ทําให้สภาพเศรษฐกิจและสังคมของเกษตรกรในเขตพื้นที่สูง
เปลี่ยนแปลงไปในทางที่ดีขึ้น ตัวชี้วัดทางเศรษฐกิจชี้อย่างชัดเจนว่า การหันมาปลูกผักเมืองหนาวเป็นหลักทําให้
เกษตรกรมีผลกําไรและรายได้สุทธิเพิ่มขึ้นจากเดิมถึงร้อยละ 50 เนื่องจากพื้นที่มีลักษณะทางภูมิประเทศและ
ภูมิอากาศที่อํานวยต่อการปลูกพืชทั้งแบบตามฤดูกาลและนอกฤดูกาลซึ่งถือเป็นอีกหนึ่งช่องทางในการเพิ่ม
รายได้ให้กับเกษตรกร ตัวชี้วัดทางด้านสังคมแสดงให้เห็นว่าครึ่งหนึ่งของกลุ่มตัวอย่างมีรายได้ต่อครัวเรือน
เพิ่มขึ้นและมีความมั่นคงทางอาหารมากขึ้นมีการจ้างงานผู้หญิงในชุมชนเพิ่มขึ้น โอกาสในการเข้าถึงทรัพยากร
มีสูงขึ้น เกษตรกรมีการพัฒนาการผลิตและมีบทบาทในการตัดสินใจมากขึ้น แต่เมื่อพิจารณาตัวชี้วัดทางด้าน
สิ่งแวดล้อมและดัชนีชี้วัดทางด้านสถาบันกลับพบว่าเกษตรกรมักเน้นการทําเกษตรในเชิงพาณิชย์ ทําให้ต้องใช้
ปัจจัยการผลิตและระดับการใช้สารเคมีที่อาจคุกคามความยั่งยืนของพื้นที่สูงในระยะยาวได้ นอกจากนี้
เกษตรกรในพื้นที่ยังประสบกับปัญหากลไกตลาด (Market mechanisms) และความผันผวนของราคาสินค้า
(Price variations) ซึ่งผู้วิจัยได้ย้ําถึงความจําเป็นที่ภาครัฐต้องเข้ามามีบทบาทสําคัญในเชิงนโยบาย สนับสนุน
ด้านกลไกการตลาดและระบบราคา เพื่อสร้างความมั่นคงและความเข้มแข็งให้แก่เกษตรกรในเขตพื้นที่สูง
โดยสรุป งานวิจัยที่ศึกษาความยั่งยืนด้านเกษตรที่คัดสรรตัวชี้วัดที่หลากหลายแตกต่างกันไปตาม
วัตถุประสงค์ของเจ้าของงานวิจัยได้นํามาสู่ข้อเสนอแนะที่สอดคล้องกันเกี่ยวกับรูปแบบการเกษตรที่เหมาะสม
กับสภาพพื้นที่สูง เอื้อกับลักษณะจําเพาะและข้อจํากัดทางกายภาพของที่ชันและเกื้อหนุนการรักษาสิ่งแวดล้อม
ในที่ชัน แต่ส่วนที่ยังต้องการการศึกษาเพิ่มเติมอีกมากคือ เรื่องรูปแบบธุรกิจที่จะมารองรับรูปแบบการเกษตร
เหล่านี้ ซึ่งถือเป็นสิ่งสําคัญที่ช่วยสร้างความยั่งยืนกับผลตอบแทนที่เกษตรกรควรจะได้ ต้องสามารถสร้างความ
ยืดหยุ่นให้กับเกษตรกร ช่วยอํานวยความสะดวกให้เกษตรกรปรับสู่วิถีการเกษตรที่ยั่งยืน และเมื่อประสบ
ปัญหาก็ยืดหยุ่นพอที่จะไม่หันกลับมาหาวิถีเกษตรที่ทําลายระบบนิเวศของพื้นที่ชัน
2-12
