Page 32 -

โครงการหนังสืออิเล็กทรอนิกส์ด้านการเกษตร เฉลิมพระเกียรติพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว

บทที่ 2

ตัวชี้วัดความยั่งยืนด้านเกษตรและรูปแบบการเกษตรบนที่สูง

ขอบข่ายการทบทวนวรรณกรรมของบทนี้จะเริ่มจากประเด็นการพัฒนาที่ยั่งยืน ที่มาและคําจํากัด
ความของความยั่งยืนด้านเกษตร ตัวชี้วัดความยั่งยืนด้านเกษตรที่นิยมใช้โดยทั่วไป ช่องว่างในวรรณกรรมที่ยัง

ต้องการการศึกษาเพิ่มเติม ประเด็นความท้าทายของการสร้างความยั่งยืนในพื้นที่สูงรวมไปถึงรูปแบบ
การเกษตรที่นําไปสู่ความยั่งยืนในพื้นที่ชัน ซึ่งประเด็นสุดท้ายเป็นประเด็นที่มีงานศึกษาความยั่งยืนด้านเกษตร

จํานวนมากมารองรับและผลศึกษามีความสอดคล้องกันจนนําไปสู่รูปแบบการเกษตรที่ได้รับการยอมรับว่า

สามารถสร้างความยั่งยืนบนพื้นที่สูงได้ ทั้งนี้ ในบทนี้ผู้วิจัยจะจํากัดการอภิปรายอยู่ในส่วนของรูปแบบ
การเกษตรที่ยั่งยืนโดยจะเว้นเรื่องรูปแบบธุรกิจที่มารองรับผลิตผลทางการเกษตรไว้เพื่อกล่าวถึงโดยละเอียดใน

บทถัดไป

2.1 ความยั่งยืนด้านเกษตรและตัวชี้วัด

แนวคิดด้านความยั่งยืนได้มีการกล่าวถึงมาตั้งแต่ในช่วงทศวรรษที่ 1960 เรื่อยมาจนกระทั่งในปี 1987
ได้มีรายงาน Brundtland Report (1987)ซึ่งได้นิยามการพัฒนาอย่างยั่งยืนไว้ว่าเป็น “การพัฒนาที่สามารถ

ตอบสนองความต้องการของคนในปัจจุบันโดยไม่ได้ลดหรือจํากัดโอกาสหรือความสามารถในการตอบสนองต่อ

ความต้องการของคนในรุ่นถัดไป (Sustainable development is development that meets the needs
of the present without compromising the ability of future generations to meet their own

needs)” โดยนิยามดังกล่าวเป็นนิยามที่ได้รับการยอมรับอย่างกว้างขวางที่สุดในปัจจุบัน อย่างไรก็ตาม คํา
จํากัดความดังกล่าวเป็นคําจํากัดความที่ค่อนข้างกว้าง โดยเฉพาะประเด็น “ไม่ลดหรือจํากัดโอกาสหรือ

ความสามารถในการตอบสนองต่อความต้องการของคนในรุ่นถัดไป” ว่าหมายความว่าอย่างไรและครอบคลุม

ประเด็นใดบ้าง รวมทั้งยังไม่ได้พูดถึงแนวทางในการปฏิบัติเพื่อบรรลุเป้าหมายความยั่งยืนว่าจะทําได้อย่างไร
ในทางวิชาการ นักเศรษฐศาสตร์ได้พยายามแปลและอธิบายความหมายของความยั่งยืนในหลายมิติ

โดยส่วนใหญ่แล้วแปลเงื่อนไขการตอบสนองความต้องการของคนในรุ่นถัดไปไว้ใน 2 ลักษณะ ลักษณะแรกมอง
ว่า ความยั่งยืนจะเกิดขึ้นได้หากว่าทุนทางธรรมชาติ (Natural capital) ไม่ลดลง นั่นคือคนรุ่นถัดไปมีทางเลือก

12
ในการใช้ทรัพยากรได้เหมือนกับคนรุ่นปัจจุบัน แนวคิดนี้เรียกอีกอย่างหนึ่งว่า Strong sustainability ส่วนนัก
เศรษฐศาสตร์อีกกลุ่มหนึ่งมองว่า ความยั่งยืนหมายถึงการที่สวัสดิภาพของคนรุ่นถัดไปจะไม่ลดลง เช่นที่นัก
เศรษฐศาสตร์ชื่อดัง Solow ได้กล่าวไว้ว่า “… what we are obligated to leave behind is a

generalized capacity to create well-being, not any particular thing or any particular natural
13
14
resource” ซึ่งภายใต้สมมติฐานบางอย่างนั้น ความยั่งยืนในความหมายนี้จะเกิดขึ้นได้เมื่อทุนรวมไม่ลดลง

12 ดู Pearce et al., 1989 และ Pearce et al., 1994

13
Solow, 1991
2-1