Page 29 -
P. 29
โครงการหนังสืออิเล็กทรอนิกส์ด้านการเกษตร เฉลิมพระเกียรติพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว
ชัดเจน ชุมชนท้องถิ่นจะไม่สามารถเข้าถึงการใช้ทรัพยากรในพื้นที่ของตนจนส่งผลให้ความเป็นอยู่แย่ลง รวมถึง
ระบบนิเวศหรือสิ่งแวดล้อมที่ทรุดโทรมลงจากการลงทุนทางการเกษตรที่ขาดความรับผิดชอบต่อพื้นที่
ในปี พ.ศ. 2557 ประเทศไทยยอมรับหลักการการลงทุนภาคเกษตรอย่างมีความรับผิดชอบ
(Responsible Agricultural Investment Principle, PRAI) ซึ่งเป็นหลักการที่องค์กรระหว่างประเทศ ได้แก่
FAO, IFAD, UNCTAD และ World bank ร่วมกันคิดและบรรลุข้อตกลงร่วมกันตั้งแต่ปี พ.ศ. 2552 ให้เป็น
หลักการพื้นฐานสําหรับการลงทุนระหว่างประเทศในด้านการเกษตร ให้ต้องคํานึงถึงผลกระทบต่อทั้งเรื่องสิทธิ
วิถีชีวิต และทรัพยากรของชุมชนที่รับการการลงทุน โดยหลักการนี้กําลังอยู่ในช่วงพัฒนาเป็นแนวทางปฏิบัติที่
แต่ละประเทศจะนําไปปรับใช้ให้เหมาะกับยุทธศาสตร์การลงทุนด้านการเกษตรของตนเอง ดังนั้นการเข้าใจถึง
รูปแบบของการลงทุนที่เหมาะสมกับลักษณะของพื้นที่ จะมีส่วนสําคัญช่วยให้การออกแบบแนวปฏิบัติตาม
หลักการ RAI ของประเทศไทยเพื่อรองรับการลงทุนจากนักลงทุนไทยและต่างชาติเป็นไปอย่างรอบคอบและมี
ประสิทธิภาพมากขึ้น
จะเห็นได้ว่า การเลือกหรือออกแบบรูปแบบธุรกิจเพื่อใช้ประโยชน์จากพื้นที่สูงอย่างเหมาะสมทั้งในแง่
การรักษาคุณค่าทางเศรษฐกิจ สังคม และระบบนิเวศ มีความสําคัญต่อการหาทางออกจากปัญหาการบุกรุก
พื้นที่ป่าของพืชไร่เชิงเดี่ยว และเป็นจุดเริ่มต้นที่สําคัญในการหาแนวทางป้องกันการขยายตัวของการลงทุนภาค
เกษตรทั้งจากของนักลงทุนไทยและต่างชาติที่ไม่รับผิดชอบต่อชุมชนและพื้นที่ที่อาจจะไปทําลายความยั่งยืน
ของพื้นที่สูง
งานวิจัยฉบับนี้ต้องการสร้างองค์ความรู้และความเข้าใจต่อปัญหาที่เกิดขึ้นกับรูปแบบการซื้อขายสินค้า
เกษตรแบบดั้งเดิมของพื้นที่สูง ลักษณะรูปแบบธุรกิจต่างๆ ที่ชุมชนหรือเกษตรกรรายย่อยในพื้นที่เลือกเพื่อ
สร้างรายได้และแก้ไขข้อจํากัดของที่สูงที่ตนเผชิญอยู่ รวมถึงความสัมพันธ์ของลักษณะเฉพาะรูปแบบธุรกิจนั้นๆ
กับตัวแปรที่สะท้อนความยั่งยืนในพื้นที่ทั้งในมิติเศรษฐกิจ สังคม และสิ่งแวดล้อม เพื่อให้เข้าใจถึงจุดเด่นและ
ข้อจํากัดของรูปแบบธุรกิจและการตอบสนองของเกษตรกรในพื้นที่ลาดชัน โดยคาดหวังว่าจะสามารถแสดง
คุณลักษณะและกลไกสําคัญที่รูปแบบธุรกิจจําเป็นต้องมีเพื่อเป็นส่วนหนึ่งของการพัฒนาอย่างยั่งยืนในพื้นที่สูง
1.2 วัตถุประสงค์ของโครงการ
โครงการวิจัยนี้มีจุดประสงค์หลัก 4 ประการคือ
1) เพื่อศึกษารูปแบบธุรกิจหรือการลงทุนภาคเกษตรที่มีอยู่ในพื้นที่สูงของไทยในปัจจุบัน เพื่อให้
เข้าใจว่าแต่ละรูปแบบมีข้อดีและข้อจํากัดอย่างไร สามารถแก้ไขข้อจํากัดเชิงกายภาพ โครงสร้าง
และสถาบันที่ชุมชนในพื้นที่สูงเผชิญอยู่ได้อย่างไร
2) เพื่อศึกษาตัวแปรและข้อมูลต่างๆทั้งในมิติเศรษฐกิจ สังคม และสิ่งแวดล้อม ที่สามารถนํามาใช้
วิเคราะห์ความยั่งยืนของพื้นที่สูง
3) เพื่อศึกษาความสัมพันธ์ระหว่างลักษณะของรูปแบบธุรกิจกับตัวแปรต่างๆ ในด้านเศรษฐกิจ สังคม
และสิ่งแวดล้อมที่สะท้อนความยั่งยืนของการเกษตรในพื้นที่สูง
4) เพื่อระบุคุณลักษณะของรูปแบบธุรกิจที่ควรส่งเสริมเพื่อนําไปสู่ความยั่งยืนในพื้นที่สูงได้
1-5
