Page 190 -
P. 190
โครงการหนังสืออิเล็กทรอนิกส์ด้านการเกษตร เฉลิมพระเกียรติพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว
พัฒนาคุณภาพมักจะประสบปัญหาในการบริหารจัดการและการจัดสรรการผลิตระหว่างสมาชิกในกลุ่ม โดย
เกษตรกรในกลุ่มคุณภาพจะมีความเสี่ยงที่ผลผลิตไม่ผ่านเกณฑ์ที่ผู้รับซื้อกําหนดไว้และต้องมีระบบและกลไกใน
การจัดการผลผลิตที่ไม่ผ่านเกณฑ์ดังกล่าว นอกจากนี้ ในบางพื้นที่มีปริมาณการรับซื้อมีน้อยกว่าปริมาณที่
เกษตรกรสามารถผลิตได้ ทําให้ต้องมีการจัดสรรการผลิตกันอย่างเหมาะสมเพื่อไม่ให้เกิดปัญหาความขัดแย้ง
ระหว่างสมาชิกของกลุ่ม
ในส่วนของกลุ่มที่มีการแปรรูปผลผลิตมีบทบาทหลักในการสร้างมูลค่าเพิ่มให้กับผลผลิต และสามารถ
ขายผลผลิตของตนเองได้ในตลาดที่หลากหลาย มีช่องทางในการรับความเสี่ยงจากตลาดสินค้าประเภทต่างๆ
มากขึ้น แม้ว่าโดยส่วนใหญ่เกษตรกรยังคงประสบปัญหาความผันผวนของราคาสินค้าปลายทาง แต่จะสามารถ
จัดการได้ดีขึ้นเนื่องจากสินค้าสามารถเก็บรักษาได้นานขึ้นและมีช่องทางในการขายสินค้าที่หลากหลายมากขึ้น
อย่างไรก็ตาม การแปรรูปจะต้องการการลงทุน องค์ความรู้ และแรงงานในการดําเนินการที่สูงกว่าการพัฒนา
คุณภาพด้วยเช่นกัน
ทั้งนี้ แม้ว่ารูปแบบธุรกิจการเกษตรแบบต่างๆ จะมีจุดเด่นและข้อจํากัดแตกต่างกันไป แต่รูปแบบ
ธุรกิจทั้งหมดไม่สามารถแก้ปัญหาความเสี่ยงในแง่ของปริมาณผลผลิตที่สามารถขายได้ของเกษตรกรได้เลย
เนื่องจากไม่มีระบบธุรกิจใดที่เข้าไปรับความเสี่ยงปริมาณผลผลิตแทนเกษตรกรได้ ในปัจจุบัน รัฐบาลเข้ามามี
บทบาทในการช่วยป้องกันและลดความเสี่ยงดังกล่าวผ่านนโยบายช่วยเหลือเกษตรกรในกรณีที่เกิดภัยพิบัติ
เช่น ผลผลิตเสียหายจากลมพายุ หรือภัยแล้ง แต่นโยบายดังกล่าวก็ยังมีข้อจํากัดในทางปฏิบัติหลายด้าน เช่น
การช่วยเหลือเฉพาะเกษตรกรที่ลงทะเบียนไว้ ในขณะที่เกษตรกรในพื้นที่สูงส่วนใหญ่ไม่มีเอกสารสิทธิ์จึงไม่มี
สิทธิ์ในการลงทะเบียนเกษตรกรอย่างครบถ้วน และเงื่อนไขการให้เงินชดเชยที่จะสามารถจ่ายได้เฉพาะในกรณี
ที่มีการประกาศภัยพิบัติ ในขณะที่การเกิดภัยธรรมชาติบางลักษณะ เช่น วาตภัยซึ่งทําให้พืชผลมีตําหนิเสียหาย
จนไม่สามารถขายในราคาทั่วไปได้ เกษตรกรจําเป็นต้องขายในราคาสินค้าตกเกรดเท่านั้น แต่เนื่องจากต้นไม้ไม่
หักโค่นจึงไม่ถือว่าอยู่ในข่ายของภัยพิบัติ ทั้งนี้ การดําเนินงานของรัฐในการช่วยบริหารความเสี่ยงด้านผลผลิต
ของเกษตรกรมีความสําคัญมากและต้องดําเนินการด้วยความระมัดระวังและโปร่งใส และคํานึงถึงข้อจํากัดที่มี
ต่อเกษตรกรที่อยู่ในพื้นที่สูงด้วย
ตารางที่ 6.18 เปรียบเทียบผลได้ของรูปแบบธุรกิจการเกษตรต่างๆ
1 2 3 4 5 6
ผลได้ ดั้งเดิม พันธะ รวมกลุ่ม กลุ่ม กลุ่ม กลุ่ม
สัญญา คุณภาพ แปรรูป คุณภาพ
แปรรูป
เศรษฐกิจ มีโอกาสได้ราคารับซื้อสูงกว่า - n/a - / / //
ตลาดทั่วไป
รู้ราคาผลผลิตล่วงหน้า - // - / - /
ราคารับซื้อผลผลิตมีความผัน - / - / // //
ผวนน้อย
6-50
