Page 180 -
P. 180
โครงการหนังสืออิเล็กทรอนิกส์ด้านการเกษตร เฉลิมพระเกียรติพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว
กาแฟสด 6 กก. จะได้เมล็ดกาแฟคั่ว 1 กก. โดยหาเป็นกาแฟสายพันธุ์ catimor ทั่วไปราคาเมล็ด
กาแฟคั่วอยู่ที่ 800 บาทต่อ กก. แต่หากเป็นสายพันธุ์ Java หรือ Geisha จะสามารถขายได้ใน
ราคา 1,200 และ 1,600 บาทต่อ กก. ตามลําดับ
4) สามารถช่วยกระจายความเสี่ยงทําให้ราคารับซื้อต้นทางไม่ผันผวนมากจนเกินไป เนื่องจากการที่
กลุ่มทํากระบวนการแปรรูปเอง ขั้นตอนการแปรรูปหลายขั้นตอนย่อมหมายความว่า กลุ่มมีความ
ยืดหยุ่นในด้านการดําเนินการมากพอที่จะรักษาระดับราคารับซื้อหรือให้ประกันราคารับซื้อขั้นต่ํา
ได้ เช่น การลดการทํากําไรจากบางขั้นตอนแทนการผลักภาระราคาปลายทางที่ลดลงทั้งหมดไปที่
เกษตรกรด้วยการลดราคารับซื้อ
โดยที่เกษตรกรก็ยังคงได้รับประโยชน์อื่นๆ ที่ควรได้จากการรวมกลุ่มขาย เช่น การที่ไม่จําเป็นต้องมี
ปริมาณผลผลิตมาก การประหยัดต้นทุนในการขนส่งจากปริมาณผลผลิตที่มากขึ้น การเพิ่มอํานาจการต่อรอง
และการใช้กลุ่มเป็นช่องทางในการรับความช่วยเหลือจากองค์กรภายนอก
แม้ว่าการรวมกลุ่มเพื่อแปรรูปผลผลิตจะมีข้อดีต่างๆ จํานวนมาก แต่การแปรรูปยังไม่สามารถช่วย
แก้ปัญหาที่เกษตรกรต้องรับความเสี่ยงต่อความเสียหายของผลผลิตที่อาจจะเกิดขึ้นในแต่ละปี ในส่วนของ
ความผันผวนของราคานั้นต้องพิจารณาถึงการแข่งขันที่เกิดขึ้นทั้งในระดับการรับซื้อผลผลิตจากเกษตรกรและ
การขายผลผลิตที่แปรรูปแล้ว ในกรณีที่กลุ่มเป็นผู้รับซื้อรายเดียวในพื้นที่และสินค้าที่แปรรูปแล้วต้องไปแข่งกับ
ผู้ผลิตรายอื่น เกษตรกรอาจจะยังต้องเผชิญความเสี่ยงจากความผันผวนของราคาตลาดปลายทางโดยตรง (แต่
ความเสี่ยงน้อยกว่ากลุ่มที่ไม่ได้แปรรูปเนื่องจากสินค้าเก็บรักษาได้นานกว่าและมีมูลค่าเพิ่มสูงกว่า) แต่หาก
สินค้าที่แปรรูปแล้วมีจุดเด่นแตกต่างจากสินค้าจากพื้นที่อื่นๆ หรือหากในพื้นที่มีกลุ่มผู้รับซื้ออื่นที่มาซื้อผลผลิต
จากเกษตรกรด้วย จะช่วยเสริมสภาพการแข่งขันด้านราคารับซื้อซึ่งจะทําให้ราคาผลผลิตที่เกษตรกรขายได้ไม่
ผันผวนมากนัก
ทั้งนี้ การที่มีพ่อค้ามารับซื้อผลผลิตจากเกษตรกรแข่งกับกลุ่มแปรรูปในพื้นที่ก็มีทั้งข้อดีและข้อเสีย
โดยมีข้อดีคือทําให้เกษตรกรได้มีทางเลือกและทําให้ราคารับซื้อผลผลิตเพิ่มสูงขึ้น แต่ข้อเสียคืออาจจะทําให้การ
ดําเนินงานของกลุ่มประสบปัญหาและไม่สามารถพัฒนากลุ่มได้ในระยะยาว ทั้งนี้ หากการแข่งขันเกิดจาก
พ่อค้าหรือกลุ่มอื่นในพื้นที่ซึ่งมีจิตสํานึกเชิงพื้นที่ด้วยแล้วจะทําให้เกิดผลดีต่อเกษตรกรที่ได้ราคารับซื้อสูงขึ้น
แต่หากการแข่งขันเกิดจากบริษัทขนาดใหญ่ภายนอกที่เข้ามาซื้อผลผลิตแข่งกับกลุ่มแล้วอาจจะทําให้กลุ่ม
ประสบปัญหาในการดําเนินงานและไม่สามารถให้ราคาแข่งกับบริษัทขนาดใหญ่ได้ ทําให้ในระยะยาวบริษัท
ขนาดใหญ่สามารถผูกขาดการรับซื้อผลผลิตจากเกษตรกรและอาจจะทําให้เกษตรกรถูกกดราคารับซื้อใน
ภายหลังได้ ดังนั้น การที่ภาครัฐจะส่งเสริมการแข่งขันรับซื้อผลผลิตจากเกษตรกรจะต้องเป็นไปด้วยความ
ระมัดระวังและคํานึงถึงความเข้มแข็งของชุมชนเพื่อที่จะคงอํานาจต่อรองของเกษตรกรได้ในระยะยาวด้วย
นอกจากปัญหาเรื่องความผันผวนทางปริมาณผลผลิตและราคาที่เกษตรกรได้รับแล้ว กลุ่มที่รับซื้อผลผลิตจาก
เกษตรกรในพื้นที่มาแปรรูปมักจะประสบปัญหาในการควบคุมคุณภาพสินค้า โดยเฉพาะในกรณีที่กลุ่มมีสมาชิก
และรับซื้อผลผลิตปริมาณมาก (บางกลุ่มรับซื้อผลผลิตทั้งหมดที่เกษตรกรปลูกได้) ทําให้ไม่สามารถควบคุม
คุณภาพผลผลิตได้อย่างเต็มที่ และประสบปัญหาในการยกระดับสินค้าแปรรูปปลายทางได้
6-40
