Page 176 -
P. 176
โครงการหนังสืออิเล็กทรอนิกส์ด้านการเกษตร เฉลิมพระเกียรติพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว
อาจจะใช้กลยุทธ์การขึ้นราคาผลผลิตให้เล็กน้อยในบางช่วงเพื่อให้เกษตรกรบางส่วนขายนอกกลุ่ม และทําให้
การรวมกลุ่มไม่ประสบความสําเร็จ
การรวมกลุ่มเพื่อขายผลผลิตโดยทั่วไปส่วนใหญ่ไม่ได้มีบทบาทในการพัฒนาคุณภาพสิ่งแวดล้อมมาก
นัก นอกจากในบางกรณีที่การรวมกลุ่มมีการกําหนดวัตถุประสงค์เพิ่มเติมในการอนุรักษ์สิ่งแวดล้อมและพัฒนา
คุณภาพของสังคม เช่น กลุ่มวิสาหกิจบ้านสันเจริญที่มีการกําหนดประเด็นการอนุรักษ์สิ่งแวดล้อมไว้ในการ
ดําเนินงานของกลุ่มอย่างชัดเจน ในบางพื้นที่ การรวมกลุ่มอาจจะมีผลทําให้ใช้สารเคมีในปริมาณที่มากขึ้น
เนื่องจากเกษตรกรคํานึงถึงการผลิตให้ได้ผลผลิตจํานวนมาก พ่อค้าโดยทั่วไปมักไม่ค่อยมีบทบาทและให้
ความสําคัญในด้านสิ่งแวดล้อม เนื่องจากผลผลิตที่ได้เกือบทั้งหมดจะถูกขายในตลาดทั่วไปซึ่งคํานึงถึงต้นทุนที่
ต่ําเป็นสําคัญ พ่อค้าไม่ได้เสนอราคารับซื้อที่สูงกว่าให้กับเกษตรกรที่ผลิตสินค้าที่ปลอดจากสารพิษหรือได้
มาตรฐานเกษตรปลอดภัย ทําให้เกษตรกรขาดแรงจูงใจที่จะลดการใช้สารเคมี
ทั้งนี้ ปัจจัยสําคัญสําหรับการรวมกลุ่มของเกษตรกรในการขายผลผลิตได้แก่
1) ผู้นําที่จะเป็นหลักในการรวมกลุ่ม จากการลงพื้นที่พบว่า ผู้นําในการรวมกลุ่มเกษตรกรเป็นปัจจัย
ที่สําคัญมาก โดยจะต้องเป็นบุคคลที่เห็นความสําคัญของกลุ่มและชุมชนและเป็นบุคคลที่ได้รับ
การยอมรับจากคนในพื้นที่ เนื่องจากในบางครั้งจะต้องสามารถตัดสินใจในบางเรื่องที่อาจจะสร้าง
ความไม่พอใจให้กับเกษตรกรบางราย
2) ผู้ทําหน้าที่ติดต่อ จัดหา และต่อรองกับพ่อค้ารับซื้อ จากการลงพื้นที่พบว่า การดําเนินงานของ
กลุ่มจําเป็นที่จะต้องมีบุคคลซึ่งทําหน้าที่และรับผิดชอบการติดต่อกับตลาดโดยตรง โดยอาจจะ
เป็นบุคคลของหน่วยงานภายนอกที่เข้ามาช่วยเหลือเกษตรกร หรืออาจจะเป็นคนในชุมชนที่มี
ความรู้ในด้านการตลาดและการติดต่อประสานงาน
3) ระบบบริหารจัดการกลุ่มเพื่อให้สามารถวางแผนการผลิตและขายสินค้าให้ได้ตามเป้าหมายที่ตั้งไว้
เนื่องจากกลุ่มจะต้องรวบรวมผลผลิตของสมาชิกในกลุ่มให้ได้ตามแผนการผลิตและการขายสินค้า
ซึ่งจะต้องมีการวางแผนตั้งแต่ก่อนการเพาะปลูก ในบางพื้นที่กลุ่มจะมีปัญหาในการรวมผลผลิตให้
ได้ตามที่ตกลงไว้กับผู้ซื้อ (ผลผลิตไม่เพียงพอ) ซึ่งจะส่งผลต่อความเชื่อใจและการซื้อในครั้งถัดไป
ในขณะที่ในบางพื้นที่กลุ่มจะมีปัญหาในเรื่องมีปริมาณความต้องการซื้อน้อยกว่ากําลังการผลิตของ
เกษตรกรและจะต้องมีการตกลงและจัดสรรโควต้าในการผลิตให้สมาชิกแต่ละราย
โดยในหลายพื้นที่พบว่า เกษตรกรประสบปัญหาในการสร้างองค์ประกอบทั้ง 3 นี้ ทําให้การรวมกลุ่มไม่
สามารถเกิดขึ้นได้หรือเกิดขึ้นแล้วแต่ไม่ประสบความสําเร็จในการดําเนินงาน ซึ่งองค์ประกอบเหล่านี้เป็น
บทบาทที่ภาครัฐหรือองค์กรภายนอกสามารถเข้ามาช่วยเหลือเพื่อให้การจัดตั้งกลุ่มประสบความสําเร็จได้ เช่น
การอบรมให้ความรู้ในด้านการขายและการตลาดเพื่อสร้างบุคลากรที่สามารถทําหน้าที่เชื่อมโยงตลาดในพื้นที่
ได้ หรือการสนับสนุนบุคลากรขององค์กรภายนอกที่เข้ามาช่วยเหลือในการเชื่อมโยงตลาด เป็นต้น
6.3.3 การรวมกลุ่มเพื่อขาย โดยมีการพัฒนาคุณภาพของผลผลิต
การรวมกลุ่มเพื่อการขายผลผลิตนับเป็นจุดเริ่มต้นที่สําคัญของการพัฒนารูปแบบธุรกิจการเกษตร
เนื่องจากสามารถต่อยอดการดําเนินงานของกลุ่มไปได้อย่างหลากหลายเพื่อที่จะแก้ปัญหาที่เกิดขึ้นอย่าง
6-36
