Page 20 -
P. 20
ิ
โครงการหนังสออเล็กทรอนกสด้านการเกษตร เฉลมพระเกียรตพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว
ื
ิ
ิ
ิ
์
4
โดยเฉพาะอยางยิ่งปจจัยที่เกี่ยวของกับความผันแปรของฝนในแงความถี่ ความรุนแรงและระยะเวลา
ซึ่งทำใหเกิดน้ำมากหรือน้ำนอยสามารถกอใหเกิดความเสียหายอยางรุนแรงเปนวงกวางได (อศมน
ั
ิ
ลิ่มสกุล และคณะ, 2552: 1) กลาวคือเปนเรื่องของปรากฏการณที่มีน้ำมากกวาปกตจนไหลทวมเปน
ั
ั
ภยตอประชาชนกับปรากฏการณที่มีน้ำนอยกวาปกตหรือขาดแคลนน้ำอยางหนักจนเปนภยที่เปน
ิ
ี
ั
ิ
วงกวางเชนกัน ประกอบกับน้ำนั้นเปนปจจัยที่สำคัญตอสิ่งมีชวต ดงนั้นจากความเสียหายอยาง
มหาศาลดงกลาวขางตน สะทอนใหเห็นถึงปญหาการจัดการดานน้ำที่ไมมีประสิทธิภาพ กลาวคือมีการ
ั
ั
จัดการที่ไมเหมาะสมหรือไมมีการเตรียมพรอมรับมือกับภยเหลานี้ ดงนั้นจึงมีความจำเปนที่ประเทศ
ั
ั
ุ
ตางๆ ทั่วโลกรวมไปถึงประเทศไทยควรตระหนักและใหความสำคัญกับการจัดการภาวะอทกภยและ
ั
ภาวะภยแลงซึ่งเปนแนวทางหนึ่งที่มีประสิทธภาพ และตองเปนไปอยางครบวงจรโดยเริ่มตงแตการ
ั้
ิ
ั
ั
ื้
จัดการกอนเกิด ขณะเกิด และหลังเกิดภย และควรมีมาตรการอนประกอบไปดวยการประเมินพนที่
ิ
เสี่ยง การปองกันและลดผลกระทบ การเตรียมความพรอม การเผชญเหตฉุกเฉิน และการฟนฟจาก
ู
ุ
อทกภยและภยแลง โดยมาตรการทั้งหมดนี้สามารถเปนแนวทางในการแกไขปญหาภาวะอทกภยและ
ั
ั
ุ
ั
ุ
ี
ภาวะภยแลงทำใหมีระบบการบริหารจัดการน้ำที่ด รวมถึงการเตรียมความพรอมเพอรองรับมือกับ
ื่
ั
สถานการณภยทั้งสองที่อาจจะเกิดขึ้นในอนาคต ก็จะสามารถชวยลดการสูญเสียที่อาจเกิดขึ้นทั้งชวต
ั
ิ
ี
ื้
และทรัพยสินของประชาชนและของรัฐได อยางไรก็ตามบทนี้จะกลาวถึงแนวคิดพนฐาน (basic
ั
ื่
ั
concept) ไดแก ความหมาย ชนิดของอทกภยและภยแลง เพอสรางความเขาใจใหกับนักศึกษาใน
ุ
ิ
ั
ทุกๆ มิตที่เกี่ยวของกับความหมาย ทำใหสามารถแบงชนิดของอุทกภยและภัยแลงไดอยางถูกตองและ
ื่
เหมาะสม ตอจากนั้นนำเสนอแนวคิดและหลักการจัดการภาวะอทกภยและภาวะภยแลง เพอ
ั
ั
ุ
ประโยชนในการวางแผนจัดการไดอยางเปนรูปธรรม และเกิดประสิทธิภาพและประสิทธิผลสูงสุด
ความหมายและชนิดของอุทกภัย
ั
ุ
สิ่งที่จำเปนตองศึกษาเปนอยางแรกสำหรับการจัดการภาวะอทกภย คือความหมายของ
ั
ี
ื่
ุ
ั
ุ
อทกภยรวมถึงรายละเอยดตาง ๆ ที่เกี่ยวของ เพอใหเขาใจในความหมายของอทกภยนั้นคืออะไร มี
ั
ลักษณะหรือชนิดอยางไร เพอเปนความรูพนฐานในการนำไปประยุกตใชในการจัดการภาวะอทกภย
ื้
ุ
ื่
ตอไป โดยความหมายของอุทกภัยมีหลายแงมุมและหลายแหลงซึ่งมีรายละเอียดดังตอไปนี้
ั
สมิทธ ธรรมสโรช (2534: 47) ใหความหมายของอทกภย หมายถึง อนตรายอนเกิดจาก
ุ
ั
ั
น้ำทวมหรืออนตรายอนเกิดจากสภาวะที่น้ำไหลเออลนฝงแมน้ำ ลำธาร หรือทางน้ำ เขาทวมพนที่ที่
ั
ื้
ั
ตามปกตแลวไมไดอยูใตระดบน้ำ หรือเกิดจากการสะสมน้ำบนพนที่ซึ่งระบายออกไมทัน ทำใหพนที่
ื้
ั
ิ
ื้
นั้นปกคลุมไปดวยน้ำ
ั
ิ
ุ
วิชา นิยม (2535: 252) ไดอธบายวาตามสภาพความเขาใจของคนทั่วๆ ไป อทกภย หมายถึง
ิ
ื้
สภาวะที่มีน้ำในลำธารไหลบาสูงขึ้นผิดปกต ทำใหเกิดการทวมพนที่ตาง ๆ เชน พนที่เกษตรกรรม
ื้
ถนนหนทาง ตัวเมือง ฯลฯ ทำใหเกิดการสูญเสียทรัพยสินไปทั้งทางตรงและทางออมเสมอ
ั
Udomchoke & Aungsuratana (1995: 347-351) กลาวถึงสภาวะอทกภยแบบน้ำทวมขัง
ุ
ื้
ุ
มักจะเกิดบริเวณชมชนเมืองใหญหรือบริเวณพนที่ราบลุมน้ำ เนื่องจากสวนใหญระบบระบายน้ำไมมี
ิ
ิ
ประสิทธภาพ ไมสามารถระบายไดทัน ประกอบกับเกิดจากฝนตกบริเวณนั้นตดตอกันเปนเวลาหลาย
