Page 89 -

ิ
ิ
โครงการหนังสออเล็กทรอนกสด้านการเกษตร เฉลมพระเกียรตพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว
ื
ิ
์
ิ

วอลนัท สามารถยับยั้งการสังเคราะหแอฟลาท็อกซินของ A. flavus ไดอยางมีประสิทธิภาพ (Hua et

al. 1999) Cryptococcus albidus, C. hungaricus, Pseudozyma fusiformta, Rhodotorula fragaria

และ R. hinula ซึ่งแยกไดจากผลและใบของตนพิสตาชิโอ มีศักยภาพสูงในการเปนปฏิปกษตอ A.

flavus PTCC5006 โดย P. fusiformata มีประสิทธิภาพลดการสรางสปอร (84.6 เปอรเซ็นต) และ

การยับยั้งการผลิตแอฟลาท็อกซิน บี1 ไดสูงสุด (89.1 เปอรเซ็นต) (Afsah-Hejri 2013)

Debaryomyces hansenii บางสายพันธุสามารถยับยั้งการเจริญของ A. paraciticus และลดปริมาณ

แอฟลาท็อกซินในเนื้อสัตวแปรรูปประเภทเนื้อหมักไดอยางมีนัยสำคัญในภาวะคากิจกรรมของน้ำ
(water activity, a ) 0.092 (Peromingo et al. 2019) นอกจากนี้รายงานวิจัยพบวายีสตหลากหลาย
w
บทที่ 3 สายพันธุที่แยกไดจากใบพืชในพื้นที่เพาะปลูกทางการเกษตรในประเทศไทยมีศักยภาพควบคุม A.

flavus สายพันธุที่สรางสารพิษแอฟลาท็อกซินได (Jaibangyang et al. 2020; Nasanit et al. 2022)

กลไกการควบคุมราผลิตแอฟลาท็อกซินของยีสตปฏิปกษ

โดยทั่วไปกลไกของตัวควบคุมทางชีวภาพเพื่อยับยั้งเชื้อกอโรคเปาหมายยังไมเขาใจกัน

ดีนัก เนื่องจากมีขอจำกัดและความยากในการออกแบบการทดลองที่สามารถกำจัดกลไกอื่น ๆ ที่

อาจเปนไปไดในสภาพแวดลอมที่มีความซับซอน สำหรับสิ่งมีชีวิตที่เปนตัวควบคุมทางชีวภาพ

สวนใหญมีกลไกการออกฤทธิ์ (mode of action) หลายรูปแบบ เชน การแขงขันเพื่อสารอาหารและ

พื้นที่ การสรางสารปฏิชีวนะ การผลิตเอนไซมยอยผนังเซลลรา การเปนเชื้อปรสิต การชักนำการ

ตานทานโรค สำหรับยีสตปฏิปกษที่แสดงศักยภาพในการควบคุมทางชีวภาพของราผลิตแอฟลา-

ท็อกซินกลไกที่เปนไปไดอาจเกี่ยวของกับการผลิตเอนไซมและเมแทบอไลทที่สงผลยับยั้งการเจริญ

ของรา และการยับยั้งการผลิตแอฟลาท็อกซินโดยลดการแสดงออกของยีนที่เกี่ยวของกับการ

สังเคราะหสารพิษ (Ren et al. 2020) เชน Kwoniella heveanensis DMKU-CE82 สามารถผลิต

ไซเดอรโรฟอรซึ่งสรางเพื่อการใชเหล็ก ซึ่งอาจสงเสริมการยับยั้งการเจริญของ A. flavus สายพันธุที่

ผลิตแอฟลาท็อกซิน บนเมล็ดขาวโพด นอกจากนั้น K. heveanensis DMKU-CE82 สามารถผลิต

เอนไซมกลูคาเนส (glucanase) ไคทิเนส (chitinase) และเซลลูเลส (celluase) การเลี้ยงยีสต

Kwoniella heveanensis DMKU-CE82 รวมกับ A. flavus บนเมล็ดขาวโพด (ภาพที่ 3.3c, d) สงผลให

โครงสรางเสนใยของราถูกทำลาย และมีการยับยั้งการสรางสปอรของรา เมื่อเทียบกับผลการ

ทดลองควบคุมที่ไมมีการเพาะยีสตรวมดวย (ภาพที่ 3.3a, b) (Jaibangyang et al. 2021) นอกจากนี้

พบวาสารประกอบอินทรียระเหยงายที่ผลิตจากยีสตหลากหลายสายพันธุมีฤทธิ์ยับยั้งการเจริญของ

รากอโรคในผลิตผลทางการเกษตร และราผลิตสารพิษ (ตารางที่ 3.2) รายงานวิจัยพบวา

ยีสตเอนโดไฟต (endophyte) และอีพิไฟต (epiphyte) ที่แยกไดจากใบพืชเศรษฐกิจ คือ ขาว ขาวโพด

80 การควบคุมราผลิตแอฟลาท็อกซินดวยยีสตปฏิปกษ