Page 43 -
P. 43
โครงการหนังสออเล็กทรอนกสเฉลมพระเกียรตสมเด็จพระเทพรตนราชสดาฯ สยามบรมราชกุมาร ี
ิ
ุ
ั
ื
์
ิ
ิ
ิ
37
ในขณะที่ Kelley เน:นการพิจารณา 3 ปiจจัยของแบบจำลองการแปรผันรEวมเพื่อตัดสินเหตุผลของพฤติกรรม ได:แกE ความ
สอดคล:องกัน ความคงเส:นคงวา และความพิเศษแตกตEาง ดังตารางที่ 3.1
ตารางที่ 3.1 ปìจจัยในการพิจารณาตัดสินเหตุผลของพฤติกรรม (Dainton and Zelley, 2015)
ความสอดคล:องกัน “คนอื่นมีพฤติกรรมแบบนี้หรือไมE”
ถ:า “ใชE” พฤติกรรมนEาจะเกิดจากปiจจัยภายนอก
ถ:า “ไมEใชE” พฤติกรรมนEาจะเกิดจากปiจจัยภายใน
ความคงเส:นคงวา “กEอนหน:านี้ บุคคลนี้มีพฤติกรรมแบบนี้หลายครั้งแล:วหรือไมE”
ถ:า “ใชE” พฤติกรรมนEาจะเกิดจากปiจจัยภายใน
ถ:า “ไมEใชE” พฤติกรรมนEาจะเกิดจากปiจจัยภายนอก
ความแตกตEาง “ในสถานการณQอื่น ๆ บุคคลนี้มีพฤติกรรมแบบนี้ด:วยหรือไมE”
ถ:า “ใชE” พฤติกรรมนEาจะเกิดจากปiจจัยภายใน
ถ:า “ไมEใชE” พฤติกรรมนEาจะเกิดจากปiจจัยภายนอก
อคติและข,อผิดพลาดในกระบวนการระบุเหตุผลของพฤติกรรม
ี่
เนื่องจากคนเรามักมีการกระทำไปในทางทใหประโยชนQตEอตัวเอง กระบวนการนี้เรียกวEา อคติจากการยึดตัวเอง
:
เปUนศูนยQกลาง (Egocentric bias) (Jones and Nisbett, 1971) เปUนการมองโลกจากทัศนะของตัวเองและม ี
ความสามารถจำกัดในการเข:าใจโลกจากมุมมองอื่น ทำให:อาจมีอคติในการระบุเหตุผลของพฤติกรรมได: ดังนี้
ื
่
ั
ู
ิ
U
:
ิ
ิ
(1) อคตแบบอ,างอิงจากตัวเอง (Self-reference bias) เปนการมองโลกและอธบายพฤตกรรมผอนจากทศนะ
ของตัวเอง เชEน ลัดดากำลังสนทนากับเพื่อนรEวมงาน แตEเพื่อนรEวมงานตัดบทสนทนาและเดินจากไปกEอนที่ลัดดาจะพูดจบ
ั
ซึ่งเพื่อนรEวมงานอาจทำไปเพราะเหตุผลหลายอยEาง แตEอคติแบบอ:างอิงตวเองทำให:ลัดดาตีความพฤติกรรมของเพื่อน
รEวมงานวEาเปUนการกระทำที่ตั้งใจแสดงความไมEเคารพนับถือตนเอง หรือถ:าเพื่อนรEวมงานสEงงานลEาช:ากวEากำหนดเวลา ก ็
ตีความวEาเพราะขาดความรับผิดชอบ ซึ่งเปUนการมองโลกและตัดสินพฤติกรรมของคนอื่นจากทัศนะของตัวเอง
(2) อคติแบบเข,าข,างตัวเอง (Self-serving bias) เปUนการให:เหตุผลพฤติกรรมของตัวเองในทางบวก เพอ
ื่
สEงเสริมความนับถือตนเอง (Self-esteem) เมื่อมีเหตุการณQหรือสิ่งดี ๆ เกิดขึ้น ก็ให:เหตุผลวEามาจากกการกระทำของ
ตัวเอง แตEคนเรามักเอาตัวเองถอยหEางจากเหตุการณQหรือผลลัพธQที่ไมEดี โดยให:เหตุผลวEาเปUนเพราะคนอื่น หรือสิ่งอื่น ๆ
แทน เพ่อไมEให:กระทบกับความนับถือตนเอง เชEน ถ:านายเอทำงานที่ได:รับมอบหมายได:ดี เขาจะอธิบายวEาความสำเร็จนี้มา
ื
จากการทุEมเททำงานหนักของเขา แตEถ:าทำงานได:ไมEดี จะกลEาวอ:างวEางานที่ได:รับมอบหมายมีความยากเกินไป หรือม ี
ื
็
็
อุปสรรคปiญหาตEาง ๆ ทำให:งานไมEบรรลุผลสำเรจ หรอถ:าหากทำงานเสรจช:ากวEากำหนดเวลา ก็จะให:เหตุผลวEางานยุEงมาก
หรือมีงานแทรกอื่น ๆ ทำให:งานมอบหมายเสร็จไมEทันเวลา กลEาวคือ ความสำเร็จหรือเหตุการณQดีมาจากสิ่งที่ตนกระทำ
