Page 40 -
P. 40
ิ
ิ
ุ
ั
์
ิ
ื
ิ
โครงการหนังสออเล็กทรอนกสเฉลมพระเกียรตสมเด็จพระเทพรตนราชสดาฯ สยามบรมราชกุมาร ี
34
การกระทำของผู:อื่น มีการปะติดปะตEอรEองรอยและข:อมูลตEาง ๆ เข:าด:วยกันเพื่อค:นหาแรงจูงใจในการกระทำ ซึ่งเปUนการ
ระบุเหตุผลของพฤติกรรม (Attributions)
Fritz Heider (1958) นักจิตวิทยาชาวออสเตรเลียพัฒนาและอธิบายสาระสำคัญของทฤษฎีการให:เหตุผลของ
พฤติกรรมในหนังสือจิตวิทยาความสัมพันธQระหวEางบุคคล (The Psychology of Interpersonal Relations) ซึ่งเปน
U
จิตวิทยาเชิงสามัญสำนึก (Common-sense psychology) ในการวิเคราะหQการกระทำและการรับรู:เกี่ยวกับคนอื่น ความ
เชื่อพื้นฐานของทฤษฎีการให:เหตุผล คือ มนุษยQมีความสามารถในการเข:าใจปฏิสัมพันธQของตนเองกับผู:อื่น และอธิบาย
สาเหตุของการกระทำหรือพฤติกรรมของผู:อื่นไดโดยอาศัยความรู:เกี่ยวกับตนเองและผู:อื่นตลอดจนความเข:าใจใน
:
สถานการณQทางสังคม Heider มองวEาคนเราก็เหมอนกับนักจิตวิทยาที่มีการสันนิษฐานหรือให:เหตุผลของพฤติกรรมผู:อน
ื่
ื
ซึ่งเปUนสEวนหนึ่งของปฏิสัมพันธQปกติในชีวิตประจำวัน การเข:าใจเหตุผลเบื้องหลังการกระทำของผู:อื่นมาจากสัญชาติญาณ
ี่
และความหมายที่ได:รับจากปฏิสัมพันธQ โดยมีการเชื่อมโยงพฤติกรรมที่สังเกตได:กับสาเหตุทสังเกตไมEได: การอธิบายสาเหต ุ
ของพฤติกรรมทั้งของตนเองและคนอื่นมีผลอยEางยิ่งตEอการรับรู:ผู:อื่น การสื่อสาร และความสัมพันธQระหวEางบุคคล
ประเภทของเหตุผลในการแสดงพฤติกรรม
ื
ุ
การระบุเหตุผล (Attribution) หมายถึง การอ:างหรอสันนิษฐานถึงสาเหตุการกระทำ แบEงเปUน (1) เหตผลจากตว
ั
บุคคล (Personal attributions) และ (2) เหตุผลจากสถานการณQ (Situational attributions) สำหรับเหตุผลจากตว
ั
บุคคลซึ่งเปUนเหตุผลภายใน (internal attributions) เกี่ยวข:องกับปiจจัยด:านอุปนิสัย บุคลิกภาพ ความสามารถ และ
ความรู:สึก (Dispositional factors) ซึ่งเปUนปiจจัยที่คEอนข:างคงที่ของแตEละคน เหตุผลจากปiจจัยภายในหรือคุณลักษณะ
สEวนบคคล เชEน เพ่อนไมEมาตามนดหมายเพราะมีนสัยขี้ลืม ไมEใสEใจ ซึ่งเปนคำอธิบายเหตุผลการกระทำบนพ้นฐานการรับร ู:
U
ื
ิ
ั
ื
ุ
ของเราที่มีตEอคุณลักษณะสEวนตัวของเพื่อน
สEวนเหตุผลจากสถานการณQ (Situation attributions) หรือจากปiจจัยภายนอก (External attribution) ได:แก E
:
ั
E
i
ิ
ั
ิ
ุ
Q
:
บรบทของสถานการณหรือสิ่งแวดล:อม ซึ่งมีความเคลื่อนไหวเปลี่ยนแปลงและมีความผันแปรไดมากกวาปจจยดานอปนสย
ื
i
ั
E
หรือบุคลิกภาพ การใหเหตุผลการกระทำวEามาจากปจจัยภายนอกตัวบคคลหรือสถานการณ เชEน เพ่อนไมมาตามนดหมาย
ุ
Q
:
Q
อาจมีสาเหตุจากสถานการณ เชEน อุบัติเหตุรถยนตQ หรือสถานการณQตEาง ๆ ที่ทำให:มาตามเวลานัดหมายไมEได:
ุ
ตัวอยEางการพิจารณาสาเหตุของพฤติกรรมผู:อื่น เชEน วิชัยนำเสนอรายงานสรุปการขายประจำเดือนตEอที่ประชม
ุ
อยEางตะกุกตะกักและไมEราบรื่น ถ:าทEานคิดวEาสาเหตมาจากคอมพิวเตอรQขัดข:องทำให:ไมEสามารถแสดงสไลดQประกอบการ
ี
รายงานได: แสดงวEาปiจจัยด:านสถานการณเปUนสาเหตให:วิชัยนำเสนอรายงานได:ไมEดีเพราะไมEมสื่อประกอบ ในทางตรงกน
ั
Q
ุ
:
ข:าม ถ:าทEานพิจารณาวEาวิชัยขาดการเตรียมพร:อมและการวางแผนรับมือกับปiญหาทางเทคนิคที่อาจเกิดขึ้นไดในขณะ
นำเสนองาน กรณีนี้แสดงวEาการรายงานที่ขาดประสิทธิผลมีสาเหตุจากปiจจัยภายในบุคคล
Jones และ Davis (1965) ขยายงานของ Heider โดยเพิ่มปiจจัย “ความตั้งใจ” (Intentionality) ในการแสดง
พฤติกรรม พฤติกรรมมาจากความตั้งใจ (Intentional) หรือความบังเอิญ (Accidental) ซึ่งพฤติกรรมที่กระทำโดยความ
ตั้งใจจะมีสาเหตุจากคุณลักษณะสEวนตัวและปiจจัยภายในบุคคล สEวนพฤติกรรมที่เปUนความบังเอิญมีสาเหตุจากปiจจัยทาง
