Page 30 -

ิ
ิ
โครงการหนังสออเล็กทรอนกสเฉลมพระเกียรตสมเด็จพระเทพรตนราชสดาฯ สยามบรมราชกุมาร ี
ื
์
ั
ุ
ิ
ิ
24

อำนาจและสภาพความเปUนอยูE สEวนอุดมการณQเปUนระบบความเชื่อที่กำหนดวิธีมองและคิดเกี่ยวกับโลก ซึ่งมีหลากหลาย
ประเภทรวมถึงอุดมการณQทางการเมือง วัฒนธรรม และสังคม อุดมการณQทางการเมือง เชEน มารQกซิสมQ เสรีภาพนิยม
คอมมิวนิสตQ แนวทางของพรรคการเมืองตEาง ๆ อุดมการณQทางสังคมวัฒนธรรม เชEน แนวคิดสิ่งแวดล:อมนิยม
(Environmentalism) การเหยียดเชื้อชาติ (Racism) สตรีนิยม (Feminism)

กระบวนทัศนQการวิพากษQมีมุมมองเกี่ยวกับธรรมชาติของมนุษยQวEามนุษยQไมEใชEวัตถุสิ่งของที่สังเกตหรือวัดได :
E
ื
แตมนุษยQมีเจตจำนงเสรี (Free will) และสามารถตระหนักถึงการกดขี่และเปóดเผยวิธีปลดปลEอยตนเองให:เปUนอิสระหรอ
การทำให:ได:รับสิทธิที่เทEาเทียม สEวนความจริง (Reality) เปUนสิ่งที่ถูกประกอบสร:างขึ้นทางสังคมและได:รับอิทธิพลจาก
อำนาจที่เปUนพลวัต นักวิจัยสายวิพากษQสนใจศึกษาถึงความสัมพันธQระหวEางอำนาจกับธรรมชาติของมนุษยQ พฤติกรรม

Q
ความคิด และการตีความการกระทำและประสบการณของมนุษย และนำเสนอแนวทางการปรับปรุงสภาพความเปUนอย ูE
Q
ิ
ิ
ี
ี
ิ
U
ี
ั
ั
E
ึ
ุ
่
ี
เชน งานวจยของนกสตรนยมจะศกษาผลกระทบของเพศทมตอชวตของปจเจกบคคลและนำเสนอวธการเปนอสระจากการ
ี
ิ
E
ิ
i
กดขี่ทางเพศหรือระบบสังคมที่สนับสนุนให:ผู:ชายเหนือกวEาผู:หญิง

ความแตกตsางของทฤษฎีแบบวัตถุวิสัยและการตีความ

จากฐานคตทางปรัชญาเกี่ยวกับธรรมชาติของความจริงและวิธีการแสวงหาความรู:ตามที่ได:กลEาวข:างต:นทำให :
ิ
สามารถแบEงทฤษฎีได: 2 กลุEม คือ ทฤษฎีวัตถุวิสัย (Objective theories) และทฤษฎีการตีความ (Interpretive theories)
นักวิชาการทางด:านพฤติกรรมศาสตรQมีจุดประสงคQเพื่อพัฒนา “กฎสากล” (Universal laws) ของพฤติกรรม
E
E
ิ
ั
û
Q
:
ุ
ี
มนุษยQที่ครอบคลุมหรออธบายในหลายสถานการณได สวนนกวชาการในกลมการตความ เชน วาทศลป มงเนนการตความ
ุE
E
ี
:
ิ
ื
ิ
ั
การสื่อสารในบริบทหนึ่ง ถ:าเปรียบเทียบจุดประสงคQของงานวิชาการกับการตัดเสื้อ นักพฤติกรรมศาสตรQจะพยายามตด
เสื้อผ:าให:สวมใสEได:ในหลายโอกาส หรือที่เรียกวEา “One size fits all” แตEนักวิชาการกลุEมการตีความจะตัดและออกแบบ
สร:างสรรคQเสื้อผ:าให:เหมาะกับลูกค:าแตEละคน (Custom creation) โดยนักพฤติกรรมศาสตรQต:องนำทฤษฎีหนึ่งมาใช:และ
ทดสอบเพื่อดูวEาทฤษฎีใช:กับสถานการณQตEาง ๆ ได:หรือไมE เรมต:นจากการกำหนดสมมติฐาน เชEน “เรื่องเลEาโน:มน:าวใจได :
ิ่
ดีกวEาข:อโต:แย:ง” เพื่อนำไปสูEการทดสอบ ถ:าผลการทดสอบครั้งแล:วครั้งเลEายืนยันสมมติฐานนี้ ก็จะทำให:ทฤษฎีทำนาย
ได:มากขึ้นวEารูปแบบการสื่อสารหรือโฆษณาแบบใดที่จะมีประสิทธิภาพ สEวนนักวิชาการตีความใช:ทฤษฎีเพออธิบายและ
ื่
เข:าใจสถานการณQการสื่อสารหนึ่งเทEานั้น มุEงศึกษาความหมาย ไมEทดสอบทฤษฎี แตEอาศัยทฤษฎีในการให:ทิศทางการวิจย
ั
เชEน ในการวิเคราะหQเชิงวาทศิลปûเกี่ยวกับความจริงทางสังคม นักวิชาการใช:ทฤษฎีวาทศิลปûในการให:แนวทางสิ่งที่ต:อง
ค:นหาหรือองคQประกอบที่สำคัญในปรากฏการณQ
ความรู:ความเข:าใจในฐานคติเกี่ยวกับความจริง ธรรมชาติของมนุษยQ จุดประสงคQของทฤษฎี และคุณคEา รวมทง
ั้
ี
ความแตกตEางระหวEางทฤษฎเชิงวัตถุวิสัย (Objective) หรือทฤษฎีเชิงวิทยาศาสตรQ และทฤษฎีกลุEมการตีความ
(Interpretive) จะชEวยให:เราเข:าใจจุดประสงคQของทฤษฎีมากขึ้นและนำไปประยุกตใช:ได:อยEางเหมาะสม
แม:วEาทฤษฎีทั้งสองกลุEมจะมีความแตกตEางกัน แตEทฤษฎีทั้งสองกลุEมตEางมุEงพัฒนาความสัมพันธQและสังคม โดย
E
E
่
:
ู
ื
ั
นกวทยาศาสตรเชอวาการรเรองการสอสารจะชวยใหไดภาพของความจรงทางสงคมทชัดเจนมากขึ้น สEวนนักตีความเชื่อวา
Q
ิ
ื
ิ
:
ี่
ั
:
ื
่
E
่