Page 185 -
P. 185
โครงการหนังสออเล็กทรอนกส เฉลมพระเกียรตสมเด็จพระเทพรตนราชสดาฯ สยามบรมราชกุมาร ี
ั
ุ
ิ
์
ิ
ิ
ิ
ื
เรื่องเล่าพระไตรปิฎก
154
6. เกณฑ์ตัดสินจริยธรรมในพุทธปรัชญา
้
ในการตัดสินทางจริยธรรมของพุทธปรัชญานั้น จึงไม่ยึดถือเอาผลทีเกิดขึนจากเจตนา
่
็
่
่
็
ของบุคคลมาเปนเกณฑ์ตัดสินขั้นเด็ดขาด แต่ให้ตัดสินทีเจตนาเปนหลักใหญ่ เพราะมีเรือง
่
่
่
ของผลกรรมจากอดีตมาเกียวพันซับซ้อนอยูด้วย เรืองผลของกรรมในพุทธปรัชญา
่
็
เปนเรืองละเอียดอ่อนลึกซึง บางขณะผลของการกระท าดีซึงบุคคลได้เคยกระท าไว้ก าลังให้ผลในขณะที ่
้
่
เขาประพฤติชั่วอยู หรือบางขณะ ผลของกรรมชั่วที่ผู้นั้นได้เคยกระท าไว้ทั้งในชาตินีและชาติก่อน
้
่
ก าลังให้ผลในขณะทีเขาประพฤติดีเปนคนดีอยู ่
่
็
ผลของกรรมในทรรศนะพุทธปรัชญาจึงมิอาจพิจารณากันได้โดยง่ายด้วยปรากฏการณ ์
์
่
ภายนอกหรือปรากฏการณทางกายเท่านั้น พุทธปรัชญาถือว่าผลของกรรมทีตอบสนองนั้น
่
่
้
็
ย่อมต้องเปนไปตามกาลเวลา ตามหนาที และตามความหนักเบาแห่งกรรมทีบุคคลได้เคยกระท าไว้
ทั้งชาตินีและอดีตชาติ
้
เกณฑ์ตัดสินความดีความชั่วในพระพุทธศาสนามี 2 ประการคือ 1) พิจารณาจากมูลเหตุ
่
ของการกระท าหรือวินิจฉัยโดยดูทีมา 2) พิจารณาจากผลของการกระท าหรือวินิจฉัยโดยดูที่ผล
และคัมภีร์พระไตรปฎก พระพุทธองค์ทรงวินิจฉัยว่าอะไรคือความดี (กุศลกรรม) อะไรคือความชั่ว
ิ
(อกุศลกรรม) เราจะพบว่า การวินิจฉัยนั้นสามารถจ าแนกออกเปน 2 เกณฑ์ คือ
็
เกณฑ์หลัก
วินิจฉัยโดยสืบหาทีมาของการกระท า หรือสภาวธรรมนั้น พุทธปรัชญาถือว่าสิ่งทีเปนต้นเหตุ
่
็
่
่
ุ
่
หรือแรงผลักดันให้มนษย์ท ากรรมต่าง ๆ มีอยู 2 กลุ่ม กลุ่มแรกคือแรงผลักดันฝายดี กลุ่มทีสองคือ
่
่
่
แรงผลักดันฝายชั่ว แรงผลักดันฝายดีมีมากมาย แต่สรุปมี 3 คือ ความไม่โลภ ความไม่โกรธ และ
ความไม่หลง แรงผลักดันฝายชั่วมีมากมายแต่สรุปได้ 3 คือ ความโลภ ความโกรธ และความหลง
่
้
การพิจารณาดูว่าการกระท านีมีมูลเหตุมาจากอะไรเปนแรงผลักดันแรงจูงใจให้เกิดการกระท านี ้
็
ุ
่
พระพุทธศาสนาถือว่า กรรม คือ การกระท าทีประกอบด้วยเจตนาของมนษย์นั้นมีสาเหตุมาจาก 2 อย่าง
่
คือ กุศล (ฝายดี) กับอกุศล (ฝายชั่ว) ดังพระพุทธพจน ที่ว่า ภิกษทั้งหลายมีธรรมชาติ 3 ประการ
่
์
ุ
่
ทีก่อให้เกิดการกระท าขึน โลภะเปนบ่อเกิดของการกระท า โทสะเปนบ่อเกิดของการกระท า โมหะเปน
็
็
็
้
็
้
่
บ่อเกิดของการกระท า มีธรรมชาติอีก 3 ประการ ทีก่อให้เกิดการกระท าขึน อโลภะ เปนบ่อเกิด
็
็
้
ของการกระท าขึน อโทสะ เปนบ่อเกิดของการกระท า อโมหะ เปนบ่อเกิดของการกระท า (ที.ปา.11/392)
