Page 51 -

โครงการหนังสืออิเล็กทรอนิกส์ด้านการเกษตร เฉลิมพระเกียรติพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว

พจนานุกรมศัพท์ปุ๋ยและธาตุอาหารพืช

adenosine triphosphate อะดีโนซีนไตรฟอสเฟต : สารอินทรีย์ที่เป็นแหล่งพลังงานหลักของเซลล์
ชื่อย่อ ATP ซึ่งมีรายละเอียดใน 3 ประเด็น คือ องค์ประกอบของ ATP ผลจากการสลาย ATP และ
การใช้พลังงานที่ได้จาก ATP ดังนี้ องค์ประกอบ: หนึ่งโมเลกุลมีไนโตรเจน 5 อะตอมและฟอสฟอรัส
3 อะตอม (ภาพที่ A3) สารที่เป็นองค์ประกอบหลักมี 2 ชนิด คือ (1) อะดีนีน (เบส) กับไรโบส

(น�้าตาล) รวมกันเรียกว่าอะดีโนซีน และ (2) ฟอสเฟต 3 หมู่ ผลจำกกำรสลำย: เมื่อ ATP ผ่าน
กระบวนการไฮโดรไลซิสด้วยเอนไซม์ ATPase จะได้ อะดีโนซีนไดฟอสเฟต (ADP) และฟอสเฟต
ไอออน (H PO ) เนื่องจาก ATP มีพลังงานสูงกว่า ADP ดังนั้นการเปลี่ยนจาก ATP เป็น ADP จึง
-
2
4
ปล่อยพลังงานออกมา 7.3 กิโลแคลอรี/โมล กำรใช้พลังงำน: เซลล์ใช้พลังที่ถูกปลดปล่อยออกมา
ในปฏิกิริยา 3 อย่าง คือ (1) ให้พลังงานก่อกัมมันต์ (activation energy) แก่ปฏิกิริยาดูดกลืน
พลังงาน (endergonic reaction) (2) การเคลื่อนย้ายโมเลกุลหรือไอออนผ่านเยื่อ และ (3)
การเคลื่อนไหวของเซลล์หรือบางส่วนของเซลล์ แมกนีเซียมมีบทบาทส�าคัญในปฏิกิริยาที่ใช้ ATP
2+
เนื่องจาก Mg เกาะกับ ATP ได้สารเชิงซ้อน ATP-Mg ซึ่งจับกับบริเวณแอกทีฟ (active site)
ของเอนไซม์ ATPase ได้พอดี

ภำพที่ A3 อะดีโนซีนไตรฟอสเฟต 1 โมเลกุลมีฟอสฟอรัส 3 อะตอมและไนโตรเจน 5 อะตอม
ที่มา: https://www.expii.com/t/atp-adenosine-triphosphate.

adequate zone; adequate range ช่วงเพียงพอ : ช่วงความเข้มข้นของธาตุอาหารในเนื้อเยื่อดัชนี
(index tissue) ของพืช ที่สูงกว่าความเข้มข้นวิกฤติิิิ (critical concentration) ด้านขาดแคลน
แต่ต�่ากว่าความเข้มข้นวิกฤติิิิระดับเป็นพิษ จึงเพียงพอส�าหรับการเติบโตหรือการให้ผลผลิตสูงสุด
(ภาพที่ A4) หากเลยจุดเริ่มที่ได้ผลผลิตสูงสุดไป เรียกว่าช่วงฟุ่มเฟือย (luxury range) เนื่องจาก

สิ้นเปลืองธาตุอาหารโดยไม่เพิ่มผลผลิต ช่วงต่อระหว่างช่วงขาดแคลนกับช่วงเพียงพอ เรียกว่า
“ช่วงเปลี่ยนสภาพ (transition zone)” [ดู deficient zone (range), transition zone (range)
และ toxic zone (range) ประกอบ]

40 ปี 51
สมาคมดินและปุ๋ยแห่งประเทศไทย