Page 50 -

โครงการหนังสืออิเล็กทรอนิกส์ด้านการเกษตร เฉลิมพระเกียรติพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว

พจนานุกรมศัพท์ปุ๋ยและธาตุอาหารพืช

ภำพที่ A2 การเกิดเอนไซม์-ซับสเทรตคอมเพล็กจากการจับของซับสเทรตกับเอนไซม์ที่แอกทีฟไซต์
ที่มา: ปรับปรุงจาก https://www.sciencedirect.com/enzyme-substrate-complex

active transport (1) กำรขนส่งแบบแอกทีฟ : ความหมายเดิม คือ การดูดธาตุอาหารของเซลล์ โดยใช้
พลังงานจากเมแทบอลิซึม เรียกว่า active absorption หรือ active uptake ก็ได้
active transport (2) กำรขนส่งแบบแอกทีฟ : ความหมายใหม่ คือ การขนส่งไอออนหรือโมเลกุล

ผ่านเยื่อทวนลาดศักย์เคมีไฟฟ้า (electrochemical gradient) หรือทวนลาดความเข้มข้น
(concentration gradient) ด้วยโปรตีนพาหะที่มีความจ�าเพาะเจาะจง โดยเกิดคู่กับกระบวนการ
ให้พลังงาน เช่น การไฮโดรไลส์ ATP มี 2 กระบวนการ คือ (1) การขนส่งแบบแอกทีฟปฐมภูมิ
(primary active transport) ใช้พลังงานจาก ATP โดยตรงในการขับเคลื่อนการขนส่งโปรตอน

(H ) ผ่านเยื่อ และ (2) การขนส่งแบบแอกทีฟทุติยภูมิ (secondary active transport) อาศัย
+
ความต่างศักย์ทางเคมีไฟฟ้าที่เกิดขึ้นจากการขนส่งแบบแอกทีฟปฐมภูมิ ขับเคลื่อนการขนส่งไอออน
หรือโมเลกุลผ่านเยื่อ ซึ่งมี 2 แบบ คือ การขนส่งร่วมทาง (symport) และการขนส่งสวนทาง
(antiport)

acute รุนแรง : ระดับความเสียหายที่เกิดกับพืชถึงขั้นเป็นอันตราย เช่น ใบไหม้ (scorch) และเนื้อเยื่อตาย
(necrosis) เกิดจากมลพิษของอากาศที่สูงในเวลาอันสั้น มิใช่เป็นอาการผิดปรกติแบบค่อยเป็นค่อยไป
หรือเรื้อรัง (chronic) เช่น อาการขาดธาตุอาหารของพืช
additive สำรเติมแต่ง : สารที่ไม่มีธาตุอาหาร ใช้เติมลงไปในปุ๋ยเพื่อปรับปรุงสมบัติบางประการของปุ๋ยนั้น

เปรียบเทียบกับ conditioner (ad-, L: ประกอบ, เพิ่ม)
adduct ผลผลิตของกำรรวมตัว : โมเลกุลใหม่เกิดจากการรวมตัวของโมเลกุลสารสองชนิดขึ้นไป โดยสาร
ดังกล่าวเข้ามาท�าปฏิกิริยากัน แล้วรวมเป็นโมเลกุลเดียว เช่น โมโนแคลเซียมฟอสเฟตโมโนไฮเดรต
[Ca(H PO ) .H O] จ�านวน 1 โมเลกุลรวมตัวกับยูเรีย [CO(NH ) ] จ�านวน 4 โมเลกุล กลายเป็น
2
4 2
2
2 2
โมเลกุลเดียว คือ Ca(H PO ) .4CO(NH ) แล้วปลดปล่อยน�้าผลึกออกมา 1 โมเลกุล เป็นน�้าอิสระ
2
4 2
2 2
จึงท�าให้ปุ๋ยชื้น (adductus, L: ดึงเข้าหากัน)
50 40 ปี
สมาคมดินและปุ๋ยแห่งประเทศไทย