Page 45 -
P. 45
โครงการหนังสืออิเล็กทรอนิกส์ด้านการเกษตร เฉลิมพระเกียรติพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว
พจนานุกรมศัพท์ปุ๋ยและธาตุอาหารพืช
abiotic อชีวนะ : ซึ่งไม่มีชีวิต เป็นคุณศัพท์ใช้ขยายค�านาม เช่น biotic factors (a-, an-, L: ไม่มี หรือ
ปราศจาก; bio-, L: ชีวิต)
abiotic factor ปัจจัยอชีวนะ : ปัจจัยที่ไม่มีชีวิต ซึ่งมีอิทธิพลต่อการเติบโตของพืช ได้แก่ ความชื้น
อุณหภูมิ สภาพกรดหรือสภาพด่างของดิน
abiotic stress ควำมเครียดอชีวนะ : ความเครียดของพืชอันเกิดจากปัจจัยที่ไม่มีชีวิต เช่น การขาดน�้า
อุณหภูมิต�่าหรือสูงเกินไป ธาตุแคลเซียมและไนโตรเจนรูปไนทริกออกไซด์ (NO) มีบทบาทเกี่ยวข้อง
กับการตอบสนองของพืชต่อความเครียดอชีวนะ (เปรียบเทียบกับ biotic และดูความหมายของ
stress)
abrasion resistance ควำมต้ำนทำนกำรขัดถู : สมบัติที่แสดงความแข็งของเม็ดปุ๋ยประการหนึ่ง บอก
ค่าเป็นร้อยละของน�้าหนักละอองปุ๋ยซึ่งเกิดจากการกร่อน เมื่อเม็ดปุ๋ยขัดถูกันในอุปกรณ์มาตรฐาน
abscisic acid กรดแอบไซซิก : ฮอร์โมนพืชที่ควบคุมกระบวนการของพืชหลายด้าน เช่น การร่วงของใบ
และท�าให้เมล็ดพักตัว มีบทบาทในการปิดปากใบ โดยขับเคลื่อนให้โพแทสเซียมไอออนและน�้า
ออกจากเซลล์คุม จนเซลล์คุมแฟบ ท�าหน้าที่นี้ร่วมกับแคลเซียม
abscission กำรร่วง : การหลุดออกไปของอวัยวะพืช เช่น ใบ ดอก และผล การขาดธาตุไนโตรเจนของ
พืชเป็นปัจจัยหนึ่งที่ท�าให้ใบจะร่วงเร็วกว่าปรกติ (ab-, L: ออกไป ; scindere, L: ตัดขาด)
abscission zone บริเวณกำรร่วง : เนื้อเยื่อของก้านใบ ก้านดอก หรือก้านผลส่วนที่ติดกับกิ่ง อันเป็น
บริเวณที่จะขาดออกเมื่ออวัยวะร่วง ประกอบด้วย 2 ส่วน คือ (1) ชั้นการขาด (separation layer)
อยู่ส่วนบน และ (2) ชั้นป้องกัน (protective layer) อยู่ส่วนล่างและผนังเซลล์แข็งแรงเพราะ
มีสารซูเบอริน ก่อนที่อวัยวะเช่นใบจะร่วง ความเข้มข้นของออกซินในใบจะลดลง ปริมาณออกซิน
ที่เคลื่อนย้ายเข้าสู่บริเวณการร่วงก็น้อยลงด้วย เมื่อบริเวณการร่วงได้รับเอทิลีนเข้ามา เอนไซม์ซึ่ง
ท�าหน้าที่ย่อยผนังเซลล์ เช่น เซลลูเลส (cellulase) และพอลิกาแลกทูรอนเนส (polygalacturonase)
ก็ถูกกระตุ้นให้มีกิจกรรมสูงขึ้น จึงย่อยผนังเซลล์ของชั้นการขาดตลอดแนว เหลือแต่ไซเล็มซึ่งรับ
น�้าหนักใบไม่ได้ ท�าให้ใบร่วง จากนั้นชั้นป้องกันก็ท�าหน้าที่คลุมรอยขาด เพื่อลดการสูญเสียน�้าและ
ป้องกันศัตรูพืช ส�าหรับพืชที่ขาดธาตุไนโตรเจน แผ่นใบล่างจะเหลืองและใบร่วงเร็วกว่าปรกติ
40 ปี 45
สมาคมดินและปุ๋ยแห่งประเทศไทย
