Page 46 -

โครงการหนังสืออิเล็กทรอนิกส์ด้านการเกษตร เฉลิมพระเกียรติพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว

พจนานุกรมศัพท์ปุ๋ยและธาตุอาหารพืช

absorption (1) กำรดูด : กระบวนการที่สารผ่านเยื่อหุ้มเซลล์เข้าไปในเซลล์ เช่น การดูดน�้า (water
absorption) การดูดไอออน (ion absorption) การดูดธาตุอาหาร (nutrient absorption) ของ
เซลล์พืช โดยทั่วไป ion absorption มีความหมายเหมือนกับ ion uptake และ ion transport
ซึ่งใช้หน่วยของอัตราการดูดไอออน คือไมโครโมลของไอออน/กรัม (น�้าหนักสด/ชั่วโมง) เหมือนกัน

มีการใช้ค�า “absorption” และ “uptake” ในต�าราธาตุอาหารพืชมานานแล้ว ในบางกรณีใช้
“uptake” ให้มีความหมายว่า “การดูดสะสม” (ดูความหมายของ uptake) ส่วนค�า “transport
(การขนส่ง)” เพิ่งใช้กันมากเมื่อ พ.ศ. 2515 และมีการศึกษากลไกด้านชีวเคมีอย่างลึกซึ้ง จึงควร
ศึกษาความหมายของศัพท์ต่อไปนี้ คือ active transport, nutrient transport, passive

transport, transport protein และ transporter
absorption (2) กำรดูดซึม : กระบวนการที่สารหนึ่งซึมเข้าไปในเนื้อของอีกสารหนึ่ง เช่น (1) การดูดซึม
น�้าเข้าไปไว้ในช่องว่างของดิน และ (2) แก๊สฟอสฟอรัสเพ็นทอกไซด์ (P O ) ดูดซึมเข้าไปในน�้า
2 5
แล้วท�าปฏิกิริยากับน�้าได้กรดออโทฟอสฟอริก

absorption (3) กำรดูดกลืน (แสง) : กระบวนการที่พลังงานแสงซึ่งตกกระทบผิววัสดุ เข้าไปในเนื้อวัสดุ
และอยู่ในวัสดุนั้น แล้วเปลี่ยนเป็นพลังงานรูปอื่น เช่น การดูดกลืนแสงของคลอโรฟิลล์ในใบพืช แล้ว
ใช้พลังงานในกระบวนการสังเคราะห์แสง (ดูรายละเอียดใน photosystem, photosynthesis)
absorption spectrum สเปกตรัมดูดกลืน : ความยาวคลื่นของแสงช่วงต่าง ๆ จากแถบรังสีแสง ที่สารสี

(pigment) ชนิดหนึ่งสามารถดูดกลืนพลังงานได้ น�าเสนอโดยเขียนกราฟแสดงความสัมพันธ์ระหว่าง
ปริมาณการดูดกลืนแสงของสารสี (เช่น คลอโรฟิลล์ เอ คลอโรฟิลล์ บี) กับความยาวคลื่น (wave
length) ของแสง (spectrum, L: ภาพ, การปรากฏ)
accessory pigment สำรสีเสริม : โมเลกุลสารสีประเภทหนึ่ง ซึ่งท�าหน้าที่ช่วยสารสีหลักในการน�าส่ง

พลังงานแสง เช่น คลอโรฟิลล์ บี และแคโรทีนอยด์ ถ่ายโอนพลังงานแสงไปยังคลอโรฟิลล์ เอ ที่
ศูนย์ปฏิกิริยาแสงของการสังเคราะห์แสง
acclimated microorganism จุลินทรีย์ปรับตัวได้ : จุลินทรีย์ที่สามารถปรับตัวให้ทนต่อสภาพแวดล้อม
ที่เปลี่ยนแปลงได้ เช่น ทนต่อการเปลี่ยนแปลงอุณหภูมิ พีเอช (pH) และความเข้มข้นของออกซิเจน

เช่น เชื้อไรโซเบียมบางชนิดทนกรด ด�ารงชีพได้ในดินที่มีพีเอชต�่า ในระดับที่จุลินทรีย์ทั่วไปไม่อาจ
ทนได้
acclimation กำรท�ำให้ชินภูมิอำกำศ : การเตรียมพืชให้รับรู้และคุ้นเคยกับสภาพแวดล้อมใหม่และใช้เวลา
ปรับตัวต่อภูมิอากาศที่ไม่เอื้ออ�านวย ศัพท์นี้มาจาก ac + climate (ac -, L: ไปยัง, เกี่ยวกับ)

acclimatization กำรชินภูมิอำกำศ : การปรับตัวด้านสรีระของพืช หลังจากอยู่ในภูมิอากาศใหม่ เพื่อให้
ทนต่อความเครียดจากการเปลี่ยนแปลงของภูมิอากาศ (ดูความหมายของ stress; abiotic stress)
accreditation กำรรับรองมำตรฐำน : การรับรองความถูกต้องของทุกขั้นตอน ในกระบวนการผลิต
ระดับฟาร์ม หลังจากด�าเนินการตรวจประเมิน โดยผู้เชี่ยวชาญจากองค์กรซึ่งท�าหน้าที่ควบคุม

46 40 ปี
สมาคมดินและปุ๋ยแห่งประเทศไทย