Page 33 -

โครงการหนังสืออิเล็กทรอนิกส์ด้านการเกษตร เฉลิมพระเกียรติพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว

1. การลดปริมาณเชื้อสาเหตุโรคในระยะเริ่มแรก
(tactics for the reduction of initial inoculum)
1.1 การหลีกเลี่ยงโรค (avoidance) คือการลดระดับของเชื้อสาเหตุโรคโดยการ เลือกฤดูกาลปลูก

หรือพื้นที่ปลูกที่มีปริมาณเชื้อสาเหตุโรคอยู่ในระดับต�่า หรือเลือกสภาพแวดล้อมที่ไม่เหมาะต่อการเข้าท�าลาย
ของโรค ได้แก่ การใช้ท่อนพันธุ์ปลอดโรค เป็นต้น

1.2 การกีดกันโรค (exclusion) คือการลดปริมาณเชื้อเริ่มแรกที่น�าเข้ามาในแปลงปลูกจากแหล่ง
ภายนอก
1.3 การก�าจัดโรค (eradication) คือการลดการขยายพันธุ์ของเชื้อสาเหตุโรคโดยการท�าลายแหล่ง

ของเชื้อ การท�าความสะอาดแปลงปลูก การไถดินตากแดด และการก�าจัด alternate hosts
1.4 การป้องกันการเกิดโรค (protection) คือการลดระดับการเข้าท�าลายของเชื้อสาเหตุโรคโดย

การใช้สารเคมี หรือการสร้างสิ่งกีดขวางการเข้าท�าลายของเชื้อ เช่น การใช้สารเคมีคลุกเมล็ดก่อนปลูก
1.5 การใช้พันธุ์ต้านทาน (resistance) คือการเลือกพืชต้านทานต่อการเข้าท�าลายของเชื้อสาเหตุ
โรคโดยเฉพาะในระยะเริ่มแรก

1.6 การรักษา (therapy) เช่น การใช้ความร้อน การใช้สารเคมี หรือการผลิตเมล็ดพันธุ์และท่อนพันธุ์
ปลอดโรค

2. การลดอัตราการติดเชื้อหรือการเข้าท�าลายของเชื้อสาเหตุโรค
(tactics for the reduction of the infection rate)

2.1 การหลีกเลี่ยงโรค (avoidance) คือการลดอัตราการเข้าท�าลายของเชื้อ หรือการพัฒนาของเชื้อ
โดยการเลือกสถานที่และฤดูกาลปลูกพืชที่สภาพแวดล้อมไม่เหมาะสมในการเข้าท�าลายของเชื้อสาเหตุโรค

2.2 การกีดกันโรค (exclusion) คือการลดการน�าเชื้อสาเหตุของโรคจากแหล่งอื่นเข้ามาในแปลงปลูก
โดยเฉพาะในช่วงที่มีการระบาดของโรค เช่น การท�าความสะอาดเครื่องมือทางการเกษตร
2.3 การก�าจัดโรค (eradication) คือการลดอัตราการขยายพันธุ์ของเชื้อสาเหตุโรคในช่วงที่เกิดการ

ระบาดโดยท�าลายเศษซากพืช การตัดแต่งกิ่งที่เป็นโรคและท�าลาย เป็นต้น
2.4 การป้องกันการเกิดโรค (protection) คือการลดอัตราการเข้าท�าลายของเชื้อสาเหตุโรค

โดยการใช้สารเคมี หรือการสร้างสิ่งกีดขวางการเข้าท�าลายของเชื้อ
2.5 การใช้พันธุ์ต้านทาน (resistance) สามารถลดอัตราการผลิตส่วนขยายพันธุ์ของเชื้อ ลดอัตรา
การเข้าท�าลาย และลดอัตราการพัฒนาของเชื้อสาเหตุโรคพืชได้

2.6 การรักษา (therapy) คือการรักษาโรคให้กับพืชในขณะที่เชื้อเข้าท�าลายพืชแล้ว หรือเป็นการ
ลดอัตราการผลิตส่วนขยายพันธุ์ของเชื้อ

3. การลดช่วงเวลาของการระบาด
(tactics for the reduction of the duration of the epidemic)

3.1 การหลีกเลี่ยงโรค (avoidance) คือการปลูกพืชพันธุ์ที่เจริญเติบโตเร็ว สามารถเก็บเกี่ยวผลผลิต
ได้เร็ว ช่วยลดเวลาการระบาดของโรคลงได้

26 หลักการควบคุมโรคพืช
Principles of Plant Disease Control