Page 31 -
P. 31
โครงการหนังสืออิเล็กทรอนิกส์ด้านการเกษตร เฉลิมพระเกียรติพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว
4. การป้องกันการเกิดโรค (Protection) คือ การป้องกันการติดเชื้อโรคโดยการใช้สารเคมีที่เป็นพิษ
หรือการสร้างสิ่งกีดขวางการเข้าท�าลายของเชื้อโรค เช่น
การใช้สารเคมีคลุกเมล็ดเพื่อป้องกันการเข้าท�าลายของเชื้อสาเหตุโรค หรือการใช้สารเคมีในการก�าจัด
แมลงพาหะเพื่อป้องกันการระบาดเข้ามาในแปลงของเชื้อสาเหตุโรค เป็นต้น
นอกจากนี้การป้องกันโรคโดยการจัดการสภาพแวดล้อมให้เหมาะสมกับการเจริญเติบโตของพืช เช่น
การปลูกพืชให้มีระยะห่างที่เหมาะสมและการตัดแต่งกิ่ง การปลูกพืชที่มีระยะใกล้กันมากเกินไป เมื่อพืชมี
การเจริญเติบโตทรงพุ่มใหญ่ขึ้น บดบังแสงแดดที่ส่องลงสู่พื้นดิน ท�าให้ความชื้นสูงขึ้น อากาศไม่ปลอดโปร่ง
อุณหภูมิสูงขึ้น เหมาะกับการเจริญเติบโตของเชื้อสาเหตุโรค ดังนั้นควรปรับสภาพแวดล้อมให้เหมาะกับ
การเจริญเติบโตของพืช ยับยั้งการเจริญของเชื้อโดยการตัดแต่งกิ่งให้ปลอดโปร่ง มีการถ่ายเทอากาศได้ดี
ท�าให้ความชื้นลดลงช่วยลดการเกิดโรคได้
การบ�ารุงต้นพืชให้มีความแข็งแรง เช่น การใส่ปุ๋ย เป็นลดการเกิดโรคได้ การใส่ปุ๋ยคอกหรือปุ๋ยพืชสด
นอกจากเป็นการช่วยเพิ่มปริมาณอินทรีย์วัตถุในดินแล้ว ยังเป็นการเพิ่มประชากรของเชื้อจุลินทรีย์ที่มีปฏิกิริยา
ต่อเชื้อสาเหตุโรคในธรรมชาติ เช่น การแข็งขัน การเป็นปฏิปักษ์ต่อเชื้อสาเหตุโรค ท�าให้เป็นการควบคุมกันเอง
ในสภาพธรรมชาติส่งผลให้โรคพืชไม่เกิดการระบาด
5. การต้านทานโรค (Resistance) คือ การเลือกใช้พันธุ์พืชที่ต้านทานหรือทนทานต่อการเข้าท�าลาย
ของเชื้อสาเหตุโรคพืช การที่พืชเกิดความต้านทานโรคอาจเกิดมาจากวิธีการต่าง ๆ เช่น
5.1 การคัดเลือกพันธุ์ โดยสังเกตในสภาพธรรมชาติที่ต้นพืชบางต้นสามารถด�ารงชีวิตและให้ผลผลิตได้
แม้ว่ามีการเข้าท�าลายของเชื้อโรคอย่างมาก และท�าการผสมพันธุ์พืชให้มีความต้านทานต่อโรค ซึ่งเป็นวิธีการที่ใช้
เวลานาน มักต้านทานต่อโรคเพียงโรคเดียวและอาจอ่อนแอต่อศัตรูพืชชนิดอื่น
5.2 การติดตา ต่อกิ่ง เป็นการน�าตาหรือกิ่งพันธุ์ดีมาทาบกับต้นตอที่มีความต้านทานโรค เป็นวิธีการที่
ใช้กับต้นไม้ใหญ่
5.3 การชักน�าให้เกิดการกลายพันธุ์ อาจใช้สารเคมีหรือรังสีเอ็กซ์ รังสีแกรมมา เป็นต้น
5.4 การใช้เทคนิคทางพันธุวิศวกรรม (genetic engineering) เป็นการถ่าย gene ที่มีความต้านทาน
โรคเข้าไปในพืชที่ต้องการ เรียกว่า transgenic plant หรือพืชดัดแปรพันธุกรรม (GMO, genetically modified
organism) ซึ่งในปัจจุบันมีการวิจัยกันมากในส่วนนี้
6. การรักษา (Therapy) คือการรักษาโรคพืชในขณะที่เชื้อเข้าท�าลายพืชแล้ว
6.1 การรักษาโดยการใช้สารเคมี (Chemotherapy)
โดยทั่วไปสารเคมีป้องกันก�าจัดโรคพืชแบ่งตามกลุ่มของเชื้อสาเหตุโรคดังนี้
6.1.1 สารก�าจัดเชื้อรา (fungicide) เป็นสารเคมีกลุ่มที่ใหญ่ที่สุดในการควบคุมโรคพืช หากแบ่ง
ตามการเคลื่อนที่ในพืชสามารถแบ่งได้เป็น 2 กลุ่มคือ
1. สารดูดซึม (systemic) สารกลุ่มนี้ถูกดูดซับเข้าไปและมีการเคลื่อนย้ายในต้นพืช
การเคลื่อนย้ายจากบนลงล่างหรือจากส่วนยอดหรือใบลงไปยังระบบราก เรียกว่า symplast ส่วนการเคลื่อนย้าย
จากรากขึ้นไปส่วนใบและยอด เรียกว่า apoplast เป็นการเคลื่อนย้ายของสารที่พ่นหรือราดดิน
24 หลักการควบคุมโรคพืช
Principles of Plant Disease Control
