Page 27 -
P. 27
โครงการหนังสืออิเล็กทรอนิกส์ด้านการเกษตร เฉลิมพระเกียรติพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว
2 หลักการควบคุมโรคพืชและกลยุทธการจัดการโรคพืช
บทที่
์
ผูชวยศาสตราจารย ดร.อนงคนุช สาสนรักกิจ
์
์
้ ่
โรคพืชคือ การที่พืชมีลักษณะอาการผิดปกติเกิดขึ้นได้กับส่วนต่าง ๆ ของพืชทั้งต้น ซึ่งโรคพืชมีสาเหตุ
หลัก 2 ประการคือ
1. โรคพืชที่เกิดจากสิ่งมีชีวิต เช่น เชื้อรา แบคทีเรีย ไส้เดือนฝอย ไฟโตพลาสมา ไวรัส และไวรอยด์
2. โรคพืชที่เกิดจากสิ่งไม่มีชีวิตหรือโรคพืชที่เกิดจากความผิดปกติของสภาพแวดล้อม เช่น การขาดธาตุ
อาหาร มลภาวะ อุณหภูมิ ความเค็ม ความเป็นกรด-ด่างของดิน
การที่พืชเกิดโรคได้มีปัจจัยที่ส�าคัญ 3 ปัจจัยที่สัมพันธ์กัน เรียกว่า สามเหลี่ยมโรคพืช (disease triangle)
(ภาพที่ 2.1) ซึ่งประกอบด้วย
1. เชื้อสาเหตุโรค ต้องมีความรุนแรงและมีปริมาณมากพอ
2. พืช (อาศัย) ต้องมีความอ่อนแอ
3. สภาพแวดล้อม ต้องมีความเหมาะสมในการเกิดโรค
ปัจจัยการเกิดโรคทั้ง 3 อย่างนี้ต้องมีความสัมพันธ์กันหรือมีปฏิกิริยาต่อกันพืชจึงเกิดโรคได้ เช่น ปฏิกิริยา
ระหว่างเชื้อโรคกับพืชอาศัย ระหว่างเชื้อโรคกับสภาพแวดล้อม ระหว่างเชื้อโรคกับเวลา กล่าวคือเชื้อสาเหตุ
โรคพืชต้องมีความรุนแรงประกอบกับสภาวะแวดล้อมที่เหมาะสม เช่น อุณหภูมิ ความชื้น เหมาะกับการงอก
ของสปอร์เชื้อรา ในขณะเดียวกันพืชต้องมีความอ่อนแอ อาศัยเวลาการเกิดโรคที่พอเหมาะ ท�าให้เชื้อสามารถ
เข้าท�าลายและก่อให้เกิดโรคกับพืชได้ หากเชื้อสาเหตุโรคมีความรุนแรง พืชอาศัยอ่อนแอ แต่สภาพแวดล้อม
ไม่เหมาะสม พืชไม่เป็นโรค และหากเชื้อโรคอ่อนแอ พืชไม่แข็งแรง แต่สภาพแวดล้อมเหมาะสม เชื้อสาเหตุนั้น
ก็ไม่สามารถก่อโรคได้เช่นกัน
ภาพที่ 2.1 สามเหลี่ยมโรคพืช (disease triangle)
20 หลักการควบคุมโรคพืช
Principles of Plant Disease Control
