Page 75 -
P. 75
โครงการรวบรวมและจัดทําวารสารอิเล็กทรอนิกส์ มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์
วารสารสังคมศาสตร์และมนุษยศาสตร์ ปีที่ 41 ฉบับที่ 2 69
แล้วนำเข้าสู่กระบวนการเรียนรู้ เพื่อทดสอบความเข้าใจเรื่องความหลากหลายอย่างลึกซึ้ง ซึ่งพบว่า
กระบวนการเรียนรู้ใน 3 โครงการได้กำหนดไว้ชัดเจน คือ การรู้จักคนอื่น ชาติพันธุ์อื่น หรือประสบการณ์
ชีวิตที่แตกต่างกัน พื้นที่ชุมชนที่แตกต่างไปจากประสบการณ์การเรียนรู้เดิมของกลุ่มเป้าหมาย เป็นต้น
ส่วนกระบวนการเรียนรู้ของรุ่นพี่ที่จัดกระบวนการให้รุ่นน้องนักศึกษาเน้นให้เห็นพื้นที่การเรียนรู้ที่
หลากหลาย โดยทั้ง 5 กรณีศึกษาให้ความสำคัญกับการสรุปบทเรียนภายหลังการเรียนรู้ ทั้งแบบที่เป็น
ทางการและไม่เป็นทางการ โดยให้ความสำคัญกับการเรียนรู้ของแต่ละบุคคล
ในระหว่างการจัดกระบวนการของทั้ง 5 กรณีศึกษาให้ความสำคัญกับการเติบโตทั้งในระดับ
ปัจเจกและระดับกลุ่ม เมื่อเกิดปรากฏการณ์ที่ผิดปกติในระหว่างกระบวนการจะนำปรากฎการณ์นั้นจุด
ประกายการเรียนรู้ กระตุ้นให้ใช้กระบวนการกลุ่มมาช่วยในการแก้ไขปัญหาและหาทางออกร่วมกัน ภาย
ใต้ความเชื่อว่าพลังกลุ่มจะมีส่วนช่วยกระตุ้นการเรียนรู้ สนับสนุนการท้าทาย และกล้าเผชิญหน้ากับการ
เรียนรู้ใหม่ๆ
บทบาทของผู้จัดกระบวนการหรือพี่เลี้ยงมีความสำคัญต่อการสร้างกระบวนการกลุ่มให้เกิดขึ้น
โดยการสร้างพื้นที่ปลอดภัย (building container) ให้กับผู้เข้าร่วมกระบวนการ ซึ่งมี 2 โครงการที่ใช้วิธี
การสร้างพื้นที่ปลอดภัย (building container) ในกระบวนการ คือ โครงการพัฒนาคนรุ่นใหม่เพื่อการ
เปลี่ยนแปลงสังคมและโครงการค่ายเมล็ดพันธุ์สันติวิถี แต่ใช่ว่าอีก 3 กรณีศึกษาจะไม่ได้ให้ความสำคัญ
โดยพบว่าในระหว่างกระบวนการ มีการท้าทายคนรุ่นใหม่ในโครงการหรือในกลุ่มให้ก้าวข้ามวิธีคิด ความ
เชื่อ วิถีชีวิตบางอย่างของตนเองอยู่เสมอ หรือในทางทฤษฎีเรียกว่าพื้นที่สบาย (comfort zone) โดยเชื่อ
ว่าการก้าวข้ามจากพื้นที่สบาย (comfort zone) สู่พื้นที่ปลอดภัย (building container) ที่กระบวนการ
กลุ่มร่วมกันสร้างขึ้น จะนำมาสู่การเรียนรู้และช่วยให้ผู้เข้าร่วมฯได้ขยายพื้นที่ปลอดภัยของตนเองได้
กว้างขวางมากขึ้น (George Lakey. 2010) ซึ่งเป็นบทบาทของผู้จัดกระบวนการในการช่วยสร้าง
บรรยากาศให้เหมาะสมเพื่อสนับสนุนให้ผู้เข้าร่วมฯกล้าก้าวออกมาสู่พื้นที่แห่งการเรียนรู้
2.2 การเรียนรู้ท่ามกลางการปฏิบัติ
การเปลี่ยนแปลงในยุคปัจจุบันที่โลกเต็มไปด้วยความสลับซับซ้อน วิกฤตต่างๆ ที่เกิดขึ้นเริ่ม
ส่งผลเป็นรูปธรรมอย่างชัดเจน แต่แนวคิดหลักที่ใช้ในการสร้างคนรุ่นใหม่ยังคงยึดหลักการเรียนรู้
ท่ามกลางการปฏิบัติ โดยเฉพาะการเรียนรู้จากพื้นที่ ยังมีความสำคัญกับคนรุ่นใหม่ โดยเฉพาะพื้นที่ที่มี
รูปธรรมปัญหาชัดเจน โดยเชื่อว่าการเรียนรู้ที่สัมพันธ์กันระหว่าง “การคิด” กับ “การปฏิบัติ” ที่แนวคิด
สายมาร์กซิสเรียกว่า praxis คือ ลักษณะวิภาษวิธีของการคิดและการปฏิบัติ ที่สนับสนุนวิธีการคิดให้
ปฏิบัติได้ และในการปฏิบัติต้องมีความคิด ซึ่งฮาร์เบอร์มาสได้อธิบายเชื่อมโยงถึงการเรียนรู้ของมนุษย์ว่า
ความสามารถที่มนุษย์จะมีเสรีภาพได้นั้นขึ้นอยู่กับการส่งเสริมการเรียนรู้ทั้งภาคทฤษฎีและเชื่อมโยง
ภาคปฏิบัติไปพร้อมๆกัน (กาญจนา แก้วเทพและสมสุข หินวิมาน. 2553)
การลงพื้นที่เพื่อสัมผัสสภาพปัญหาจริงของคนชายขอบของสังคม เรียนรู้ชีวิตและทำความ
เข้าใจกระบวนการทำงานของกลุ่มคนเล็กๆในสังคม ได้ทดลองแก้ไขปัญหา เช่น ทดลองออกแบบการ
รณรงค์บนรถไฟของกลุ่มเมล็ดพันธุ์สันติวิถี หรือการทดลองปฏิบัติการร่วมกับชาวบ้านในชุมชนของกลุ่ม
เผยแพร่กฎหมายสิทธิมนุษยชนเพื่อสังคม (กลุ่มดาวดิน) ช่วยสร้างความเข้าใจให้กับผู้เข้าร่วม
