Page 78 -

โครงการรวบรวมและจัดทําวารสารอิเล็กทรอนิกส์ มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์

แบบใด (อภิลักษณ์ ธรรมทวีธิกุล, 2547: 111-112) ดังนั้น ท�านองสวด ซึ่งเป็นท�านองเสียงที่ผูกพันอยู่กับ

ชีวิตคนไทยและพระภิกษุสงฆ์มานาน จึงสมควรน�ามาวิเคราะห์ศึกษา เพื่อค้นหาคุณลักษณะทางเสียงในมุม
มองทางสัทศาสตร์และสัทวิทยา แต่เนื่องจากเนื้อหาของบทสวดภาษาบาลี มีทั้งส่วนที่เป็นบทร้อยกรองและ

บทร้อยแก้ว ผู้วิจัยจึงได้คัดเลือกบทสวดที่มีชื่อว่า “ขันธปริตร” เพราะมีเนื้อหาทั้งร้อยแก้วและร้อยกรองอยู่
ภายในบทเดียวกัน สามารถศึกษาความเหมือนและความต่าง ช่วยให้มองเห็นความสัมพันธ์ระหว่างกันได้

นอกจากนี้ ยังพบว่า บทร้อยกรองของบทสวดขันธปริตร แต่งด้วยค�าประพันธ์ “ปัฐยาวัตร” ซึ่งเป็นประเภท
เดียวกันกับที่อยู่ในหลักสูตรการเรียนการสอนของคณะสงฆ์ ระดับ ปธ.8 จึงสะดวกต่อการท�าความเข้าใจ

และอาจเป็นประโยชน์อย่างใดอย่างหนึ่งต่อการเรียนการสอนของคณะสงฆ์ในอนาคต

หากมองในทางศาสนาแล้ว ขันปริตรถือเป็นบทสวดที่มีความส�าคัญปรากฏอยู่ในกลุ่มบทสวด 7

ต�านาน ซึ่งมาจากพระด�ารัสของพระสัมมาสัมพุทธเจ้าและมีอานุภาพคุ้มครองเป็นอย่างมาก (พุทธวรกาญจน์,
2549: 74) ชาวพุทธยังเชื่อว่า บทสวดนี้มีพุทธานุภาพช่วยป้องกันไม่ให้งูพิษและสัตว์มีพิษอื่นๆ มาท�า

อันตรายแก่ตนได้ (พุทธวรกาญจน์, 2549: 122) โดยคณะสงฆ์จะใช้สวดโดยทั่วไปในพิธีกรรมทั้งงานมงคล
และอวมงคลเพื่อความเป็นสิริมงคลและขจัดปัดเป่าอุปัทวันตรายทั้งหลาย

ผลการวิจัยที่เกิดขึ้นจึงนับเป็นประโยชน์ในการเรียนการสอนและฝึกสวด เป็นแหล่งข้อมูลอ้างอิง

ทางวิทยาศาสตร์ให้แก่หนังสือและเอกสารต่างๆ ที่เกี่ยวข้องกับการสวด และน�าไปใช้อธิบายร่วมกับศาสตร์
อื่น เช่น ศาสนา ดนตรี ประวัติศาสตร์ สังคมศาสตร์ เพื่อท�าให้ความรู้ในเรื่องดังกล่าวลึกซึ้งและกว้าง

ขวางยิ่งขึ้น

2. วิธีด�าเนินการวิจัย

2.1 การคัดเลือกผู้บอกภาษา

ผู้วิจัยเลือกวิเคราะห์เสียงสวดฝ่ายละ 1 วัด วัดฝ่ายมหานิกายที่คัดเลือกคือ วัดมหาธาตุยุวรา
ชรังสฤษฎิ์ เพราะเป็นวัดเก่าแก่สมัยกรุงศรีอยุธยา และเป็นที่ตั้งของมหาวิทยาลัยสงฆ์เพื่อเป็นศูนย์กลาง

การเรียนรู้ของคณะสงฆ์ฝ่ายมหานิกายตั้งแต่สมัยรัชการที่ 5 (ส�านักงานแผนกธรรมมหาธาตุวิทยาลัย, 2553)
วัดฝ่ายธรรมยุตที่คัดเลือกคือ วัดบวรนิเวศวิหาร เพราะเป็นวัดธรรมยุติกนิกายแห่งแรกของไทย จึงมีความ

เก่าแก่มากที่สุด (วัดบวรนิเวศวิหาร, 2553) และยังเป็นศูนย์กลางการเรียนรู้ที่ส�าคัญของคณะสงฆ์ในอดีต
โดยเป็นที่ตั้งของมหาวิทยาลัยพระพุทธศาสนาแห่งแรกของประเทศคือ มหามกุฏราชวิทยาลัย

ท�านองสวดทั้ง 2 ท�านอง น�ามาจากไฟล์เสียงที่มีการบันทึกไว้และเผยแพร่สู่สาธารณะได้

ในท�านองสังโยคมาจากแผ่น CD ของห้างธรรมเจริญ ซึ่งจัดจ�าหน่ายเทปและซีดีสวดมนต์ของคณะสงฆ์
วัดมหาธาตุยุวราชรังสฤษฎิ์ ให้แก่พระสงฆ์และบุคคลทั่วไป ส่วนท�านองมคธนั้น ได้รับการอนุเคราะห์จาก

70 วารสารมนุษยศาสตร์ ปีที่ 18 ฉบับที่ 1 พ.ศ. 2554