Page 34 -

โครงการหนังสืออิเล็กทรอนิกส์ด้านการเกษตร เฉลิมพระเกียรติพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว

บทที่ 2
ทบทวนวรรณกรรม

บทน า

การตรวจเอกสารงานวิจัยที่ผํานมานอกจากจะมีวัตถุประสงค์เพื่อสร๎างกรอบแนวคิดและระเบียบวิธีวิจัยใน
การศึกษาแล๎ว ยังมีเป้าหมายในการตรวจสอบและยืนยันวัตถุประสงค์ของการศึกษาครั้งนี้วําเป็นงานวิจัยที่เติมเต็ม
องค์ความรู๎ที่ขาดและไมํซ้ าซ๎อนกับการศึกษาที่ผํานมา โดยจะล าดับเนื้อหาตามวัตถุประสงค์ของการศึกษา เริ่มจาก
น าเสนอรูปแบบการเก็บรักษาข๎าวของเกษตรกรทั้งในประเทศและในประเทศผู๎ผลิตข๎าวที่ส าคัญ ตามด๎วยผล
การศึกษาและแนวคิดที่เกี่ยวข๎องกับการตัดสินใจจัดเก็บข๎าวของเกษตรกร ซึ่งเป็นงานวิจัยที่เกี่ยวข๎องกับวัตถุประสงค์
ในข๎อที่ 1 และข๎อที่ 2 ส าหรับการตรวจเอกสารเพื่อตอบวัตถุประสงค์ข๎อที่ 3 จะเน๎นการอธิบายค านิยามของคุณภาพ
ข๎าวที่ใช๎อ๎างอิงในการศึกษาครั้งนี้ เนื่องจากคุณภาพข๎าวมีหลายด๎านแตํการตรวจเอกสารจะแสดงให๎เห็นวําคุณภาพ
ตามมาตรฐานการซื้อขายและคุณภาพด๎านความหอมมีความส าคัญตํอเกษตรกรและชื่อเสียงของข๎าวหอมมะลิใน
ตลาดโลกมากที่สุด นอกจากนั้นการน าเสนอผลงานวิจัยที่เกี่ยวข๎องกับปัจจัยที่สํงผลตํอคุณภาพข๎าวโดยเฉพาะความ
หอมเป็นสิ่งจ าเป็นเพื่อให๎เกิดองค์ความรู๎ที่ถูกต๎องเกี่ยวกับความหอมและท าให๎ทราบวําองค์ความรู๎เกี่ยวกับคุณภาพ
ด๎านความหอมในกระบวนการหลังเก็บเกี่ยวจ าเป็นต๎องได๎รับการเติมเต็ม

รูปแบบการเก็บรักษาข้าวของเกษตรกร

การเก็บรักษาข๎าวสามารถเก็บรักษาได๎ทั้งในรูปแบบที่เป็นข๎าวเปลือก และรูปแบบที่เป็นข๎าวสาร ซึ่งเป็น
วิธีการปฏิบัติอีกขั้นตอนหนึ่งที่ส าคัญ ถ๎าหากเก็บรักษาไมํดีก็จะสํงผลเสียตํอคุณภาพข๎าวเมื่อผํานการสี การเก็บรักษา
ข๎าวเปลือกมีหลายวิธี เชํน หลังจากตากให๎แห๎ง 3-4 แดดแล๎วบรรจุในกระสอบปุ๋ยหรือกระสอบป่านแล๎วน าไปเก็บไว๎
ในยุ๎งฉาง โรงเรือนหรือเก็บในบ๎าน เกษตรกรบางรายเก็บแบบเทกองไว๎บนพื้นยุ๎งฉาง ส าหรับวิธีการเก็บข๎าวเปลือก
ของเกษตรกรในแตํละประเทศแตกตํางกัน เชํน เกษตรกรในประเทศลาวสํวนใหญํนิยมเก็บรักษาข๎าวเปลือกไว๎ในยุ๎ง
ฉางข๎าว (Rickman and Gummert, 2017; เข็มพร, 2555) เพื่อป้องกันไมํให๎ถูกน้ า และสามารถเก็บรักษาไว๎ได๎นาน
การเก็บรักษาข๎าวในรูปแบบที่เป็นข๎าวสารสํวนใหญํจะเก็บไว๎ในกระสอบปุ๋ยหรือกระสอบป่าน ขึ้นกับความสะดวก
ของผู๎ปฏิบัติ กรณีการเก็บข๎าวสารเพื่อการสํงออก เกษตรกรจะเก็บไว๎ในโรงเรือนที่มีอากาศถํายเทได๎ดี และมีไม๎รอง
พื้นกระสอบ เพื่อป้องกันความชื้นที่จะเกิดจากพื้นดินหรือพื้นปูนซีเมนต์ (เข็มพร, 2555)
ส าหรับประเทศอินเดียถือเป็นประเทศผู๎ผลิตข๎าวที่ส าคัญของโลกอีกประเทศหนึ่ง เกษตรกรสํวนใหญํจะ
สร๎างยุ๎งฉางตั้งแตํการวางแผนสร๎างบ๎านครั้งแรก ยุ๎งฉางข๎าวในอินเดียเรียกวํา “Macchu” สํวนใหญํจะตั้งอยูํที่มุม
บ๎าน มีความสูงจากพื้น 198.12 เซนติเมตร โครงสร๎างสํวนใหญํท าจากไม๎ พื้นยุ๎งฉางเป็นไม๎ มีผนังเป็นอิฐและซีเมนต์
ประตูสํวนใหญํเปิดโลํงเพื่อให๎การระบายอากาศท าได๎ดีขึ้น หรืออาจจะมีตาขํายปิดไว๎เพื่อป้องกันแมลงและนก การ
วางข๎าวจะวางกองกระจายไว๎กับพื้นยุ๎งและมีหม๎อดินเผาใสํน้ าประมาณ ¾ สํวนของหม๎อวางไว๎ในยุ๎งฉางเพื่อลํอมอด
และแมลงเข๎าไปซึ่งจะสามารถฆํามอดได๎ การยกข๎าวขึ้นลงจากยุ๎งฉางจะใช๎บันไดไม๎พาดที่ข๎างยุ๎งฉางเพื่อขนสํงข๎าวขึ้น
ลงจากยุ๎ง และเนื่องจากโครงสร๎างที่สูงจากพื้นสํงผลให๎มีแมลงศัตรูโรงเก็บเข๎ามาได๎น๎อย รวมทั้งการระบายอากาศ
ภายในยุ๎งท าได๎ดีไมํมีปัญหาเรื่องความชื้นของข๎าว (Kartpikeyan et al., 2009) อยํางไรก็ตามปัญหาที่รุนแรงของ
การเก็บข๎าวเปลือกในหลายพื้นที่คือการเข๎าท าลายของมอดและด๎วงงวงข๎าว เกษตรกรแก๎ไขปัญหาโดยการน า
ข๎าวเปลือกใสํในหม๎อดินเผาและใช๎แกลบโรยทับในชั้นสูงสุดหนาประมาณ 5 เซนติเมตร พบวําชํวยลดปัญหาดังกลําว
ได๎ ในขณะที่เกษตรกรบางรายใช๎สมุนไพรและวัสดุบางอยํางใสํในหม๎อดินที่เก็บข๎าว เชํน ใบอบเชย ผงถําน ใบยาสูบ
แห๎ง พริกไทย หรือผงขมิ้นชัน เป็นต๎น เพื่อป้องกันมอด ด๎วง หรือศัตรูในโรงเก็บอื่นๆ นอกจากนี้เกษตรกรบางราย
บรรจุข๎าวเปลือกในหม๎อดินขนาดใหญํสูงประมาณ 180 เซนติเมตร เพื่อให๎สามารถเก็บข๎าวเปลือกได๎เป็นเวลานาน
และใสํมูลสัตว์ในหม๎อเพื่อป้องกันแมลงและเป็นการรักษาคุณภาพของเมล็ดข๎าวไว๎ด๎วย (RKMP, 2011) ใน
ขณะเดียวกันบางพื้นที่ของประเทศอินเดีย เกษตรกรเก็บข๎าวเปลือกไว๎ในภาชนะที่เรียกวํา pora ซึ่งท าจากไม๎ไผํมี
ขนาดความสูงประมาณ 6 ฟุตและกว๎าง 3 ฟุต เก็บข๎าวได๎ประมาณ 5-6 quitals (245-293 กิโลกรัม) การสร๎าง
pora ต๎องใช๎ไม๎ไผํอยํางน๎อย 80 ล า โดยวางไว๎บนแผํนหิน 3 แผํนที่สูงอยํางน๎อย 9 นิ้ว สํวนใหญํวางภายในบ๎าน และ