Page 38 -
P. 38
โครงการหนังสืออิเล็กทรอนิกส์ด้านการเกษตร เฉลิมพระเกียรติพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว
2) เมล็ดข้าวในหลุมฝังศพ นักโบราณคดีพบซากเมล็ดข้าวโรยอยู่รอบๆ โครงกระดูกมนุษย์
ที่มีอายุราว 5,600 ปี ที่อ�าเภอบ้านเชียง อ�าเภอหนองหาน จังหวัดอุดรธานี แหล่งโบราณคดีที่บ้านเชียง
จังหวัดอุดรธานี พบแกลบข้าวผสมอยู่กับดินที่น�ามาปั้นภาชนะดินเผา มีอายุใกล้เคียงกับแกลบข้าวที่ถ�้า
ปุงฮุง คือ ประมาณ 5,400 ปีมาแล้ว
4. พระมหากษัตริย์กับข้าวไทย
ข้อสรุปทางโบราณคดีเมื่อปี พ.ศ. 2553 คือ คนไทยปลูกข้าวมาแล้วราว 5,400 ปี ผลของ
การขุดค้นที่โนนนกทา สนับสนุนสมมุติฐานที่ว่า ข้าวนั้นได้เริ่มปลูกในแถบเอเชียอาคเนย์ในสมัยหินใหม่
จากนั้นจึงแพร่ขึ้นไปที่ประเทศอินเดีย จีน ญี่ปุ่น และเกาหลี (ที่มา : http://www.kiddeetumdee.net/
book/book) บทบาทของพระมหากษัตริย์กับข้าวไทย เริ่มตั้งแต่สมัยสุโขทัย ต่อมายังสมัยอยุธยา จนถึง
กรุงรัตนโกสินทร์
4.1 ข้าวสมัยสุโขทัย
กรุงสุโขทัยมีความรุ่งเรืองทั้งการผลิตและ
การค้าข้าว ดังข้อความในศิลาจารึกหลักที่ 1 ซึ่ง
พ่อขุนรามค�าแหงมหาราชโปรดเกล้าฯ ให้สลักจารึก
เหตุการณ์เมื่อ พ.ศ. 1835 หรือ 722 ปีที่แล้ว ตอนหนึ่ง
ถอดความเป็นค�าปัจจุบันว่า “เมื่อชั่วพ่อขุนรามค�าแหง
เมืองสุโขทัยนี้ดี ในน�้ามีปลา ในนามีข้าว เจ้าเมือง
บ่เอาจังกอบในไพร่ลู่ทาง เพื่อนจูงวัวไปค้า ขี่ม้าไปขาย
ใครจักใคร่ค้าช้างค้า ใครจักใคร่ค้าม้าค้า ใครจักใคร่ค้า
เงินค้าทองค้า ไพร่ฟ้าหน้าใส” (ภาพที่ 1.3)
ภาพที่ 1.3 ศิลาจารึกสุโขไท หลักที่ 1 4.2 ข้าวสมัยกรุงศรีอยุธยา
ที่มา : http://www.baanjomyut.com/li-
brary_2/king_ramkhamhaeng_inscription/ ข้าวเป็นพืชหลักของไทยมาแต่โบราณกาล
จึงมี “กรมนา” เป็นหนึ่งในสี่ของจตุสดมภ์ ส�าหรับ
จตุสดมภ์ (มาจากค�าบาลี “จตุ” หมายถึง สี่ และสันสกฤต สฺตมฺภ หมายถึง หลัก รวมหมายถึง “หลักสี่”)
เป็นระบบการปกครองส่วนกลางภายในกรุงศรีอยุธยาสมัยอยุธยาตอนต้น เริ่มในรัชสมัยสมเด็จพระรามา
ธิบดีที่ 1 (พระเจ้าอู่ทอง) จตุสดมภ์แบ่งออกเป็น 4 กรม มีหัวหน้าเรียกว่าขุน ฐานะเทียบเท่าเสนาบดี
แบ่งออกเป็น
1) กรมเวียง มีขุนเวียงเป็นหัวหน้า ท�าหน้าที่ดูแลความสงบสุขของบ้านเมืองและราษฎร
2) กรมวัง มีขุนวังเป็นหัวหน้า ท�าหน้าที่ดูแลราชส�านักและคดีความ
3) กรมคลัง มีขุนคลังเป็นหัวหน้า ท�าหน้าที่เก็บรักษาและจ่ายพระราชทรัพย์ในราชการ
ั
34 ประวติการปลูกข้าว และข้าวกับสภาพแวดล้อม ดิน ธาตุอาหารและปุ๋ยข้าว
