Page 37 -
P. 37
โครงการหนังสืออิเล็กทรอนิกส์ด้านการเกษตร เฉลิมพระเกียรติพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว
3) ปลูกข้าว เพื่อท�าให้ข้าวเป็นพืชปลูกใกล้ที่พ�านัก จากที่ได้สังเกตว่าเมล็ดข้าวงอกได้ จึงรวบรวม
เมล็ดไปหว่านในพื้นดินบริเวณใกล้ที่อยู่อาศัย ดูแล คัดเลือก จนได้ชนิดข้าวที่เหมาะกับการปลูกในพื้นที่นั้น
กระบวนการทั้ง 3 ส่วนนี้เชื่อมโยงกัน กลายเป็นการปฏิวัติการปลูกข้าว ซึ่งใช้เวลาประมาณ
4,000 ปี ที่ใดมีหลักฐานทางโบราณคดีแสดงว่ามนุษย์มีกิจกรรมดังกล่าวเกิดขึ้นก่อนที่อื่น จะเรียกที่นั้นว่า
แหล่งก�าเนิดข้าว และเชื่อกันว่าแหล่งก�าเนิดอยู่ในเอเชียอาคเนย์ (Leonard, 1974)
การใช้เทคนิคก�าหนดอายุทางโบราณคดีสมัยใหม่ พบว่าการปลูกข้าวเริ่มเมื่อประมาณ 11,500 ปี
มาแล้วในเอเชียอาคเนย์ ซึ่งเป็นช่วงเวลาใกล้เคียงกับการปลูกข้าวสาลีในแถบ “ดินแดนวงพระจันทร์เสี้ยว
ไพบูลย์” หรือแหล่งก�าเนิดการเกษตร 4 แห่ง อันได้แก่ อียิปต์ตอนใต้ ลุ่มแม่น�้ายูฟราตีส ลุ่มแม่น�้า
ไทกรีสและชายฝั่งของอ่าวเปอร์เชีย ส่วนหลักฐานในวัฒนธรรมลุงซาน ประเทศจีน และวัฒนธรรมฮัวบิเนียน
ประเทศเวียดนาม แสดงว่ามีการปลูกข้าวแบบท�าไร่เลื่อนลอยเมื่อ 10,000 ปีมาแล้ว ส่วนการท�านาหว่าน
ตามหลักฐานวัฒนธรรมยางเชา บริเวณลุ่มแม่น�้าเหลือง ในวัฒนธรรมลุงชานประเทศจีน และวัฒนธรรม
ฮัวบิเนียน ประเทศเวียดนาม แสดงว่าเริ่มเมื่อ 5,000-10,000 ปีมาแล้ว (นิรนาม, 2557ก)
3.3 ข้าวในสุวรรณภูมิ
การท�านาแบบปักด�าเป็นวิธีการที่พัฒนาขึ้นภายหลัง เนื่องจากพบหลักฐานในวัฒนธรรมบ้านเชียง
ประเทศไทยซึ่งมีอายุไม่ต�่ากว่า 5,000 ปี เป็นการพบเมล็ดข้าวที่เก่าแก่ที่สุดในประเทศไทย มีลักษณะ
คล้ายข้าวปลูกของชุมชนสมัยก่อนประวัติศาสตร์อายุราว 3,000-3,500 ปี ก่อนคริสต์ศักราช พบแกลบ
ซึ่งเป็นส่วนผสมของดินที่ใช้ปั้นภาชนะดินเผาที่โนนนกทา ต�าบล
บ้านโคก อ�าเภอภูเวียง จังหวัดขอนแก่น เหล่านี้เป็นหลักฐาน
ที่ยอมรับกันโดยทั่วไปว่าเก่าแก่ที่สุด คือประมาณ 3,500 ปี ก่อน
คริสต์ศักราช แสดงว่าสุวรรณภูมิอันเป็นที่ตั้งของประเทศไทยเป็น
แหล่งปลูกข้าวมาช้านาน และเริ่มในช่วงเวลาใกล้เคียงกับมนุษย์
ในส่วนอื่นของโลก (กรมการข้าว. 2552) หลักฐานทางโบราณคดี
ที่ส�าคัญ ได้แก่
1) เมล็ดข้าวดึกด�าบรรพ์ นักโบราณคดีขุดค้นพบ
“เมล็ดข้าวดึกด�าบรรพ์” ที่ถ�้าปุงฮุง จังหวัดแม่ฮ่องสอน รวมทั้ง
แกลบที่เป็นส่วนผสมในเครื่องปั้นดินเผา (ภาพที่ 1.2) ในเครื่องปั้น ภาพที่ 1.2 ภาชนะเขียนสี ขุดพบ
ดินเผาที่พบในจังหวัดขอนแก่นและอุดรธานี แสดงว่ามีการปลูก ที่ต�าบลบ้านเชียง อ�าเภอหนองหาน
ข้าวในแถบนี้ เมล็ดข้าวที่ขุดพบในถ�้าปุงฮุง จังหวัดแม่ฮ่องสอน จังหวัดอุดรธานี หม้อบ้านเชียงใบนี้
มีทั้งลักษณะข้าวเหนียวเมล็ดใหญ่ ที่เจริญงอกงามอยู่ในที่สูง มีอายุราว 2,300-1,800 ปี
เป็นข้าวไร่และข้าวเจ้า แสดงว่ามีการปลูกข้าวในบริเวณนี้เมื่อ ที่มา: http://www.sujitwongthes.
3,000-3,500 ปี ก่อนคริสต์ศักราช หรือราว 5,400 ปีมาแล้ว com/suvarnabhumi/
ดิน ธาตุอาหารและปุ๋ยข้าว ประวติการปลูกข้าว และข้าวกับสภาพแวดล้อม ั 33
