Page 87 -
P. 87
โครงการหนังสืออิเล็กทรอนิกส์ด้านการเกษตร เฉลิมพระเกียรติพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว
คุณภาพดินเพื่อการเกษตร
สุขภ�พดินมีคว�มหม�ยเชื่อมโยงกับคุณภ�พดิน เนื่องจ�กสุขภ�พดินมีคว�มเกี่ยวข้องโดยตรง
กับคุณภ�พดินทั้งสองส่วน คือ
1) ส่วนที่เป็นเนื้อแท้หรือส่วนที่ม�จ�กภ�ยใน (inherent soil quality) เช่น เนื้อดิน และ
สมบัติอื่นๆ ที่เกี่ยวโยงกับก�รกำ�เนิดดิน ซึ่งเป็นสมบัติดินที่เปลี่ยนย�ก
2) ส่วนที่เป็นพลวัต (dynamic soil quality) เกิดขึ้นและเปลี่ยนแปลงได้ง่�ยจ�กพฤติกรรม
ก�รใช้ที่ดิน
คุณภ�พดินส่วนที่ 2 นี้ได้รับคว�มสนใจจ�กเกษตรกรม�ก เนื่องจ�กก�รจัดก�รดินที่ดีจะทำ�ให้
ดินมีศักยภ�พในก�รให้อรรถประโยชน์ (ประโยชน์ที่ต้องก�ร) สูงสุด
ในปัจจุบันถือว่� “สุขภ�พดิน” และ “คุณภ�พดิน” เป็นคำ�ร่วมสมัย (current) ของวงวิช�ก�ร
ท�งปฐพีวิทย�ทั่วโลก แต่เนื่องจ�กเป็นเรื่องใหม่ จึงอ�จเข้�ใจไม่ตรงกันบ้�ง และมีนักวิช�ก�รจำ�นวนม�ก
ใช้สองคำ�นี้แทนกันในคว�มหม�ยที่เหมือนกัน (synonym) หรือใช้สลับกันไปม�อยู่เสมอ เนื่องจ�กคำ�จำ�กัด
คว�มของสองคำ�นี้ ซึ่งหน่วยง�นสำ�คัญของสหรัฐอเมริก� คือหน่วยให้บริก�รอนุรักษ์ทรัพย�กรธรรมช�ติ
(National Resource Conservation Service หรือ NRCS) ได้บัญญัติไว้ก็คล้�ยคลึงกัน เพียงแต่เพิ่ม
ศัพท์ด้�นคุณภ�พดินอีก 2 คำ� คือ inherent soil quality และ dynamic soil quality ดังนั้นห�กไม่ลง
ในร�ยละเอียดของคำ�จำ�กัดคว�ม ก็อ�จใช้สองคำ�นี้แทนกันได้ โดยถือว่�เป้�หม�ยสุดท้�ยของก�รจัดก�ร
ดินในสองแนวท�งนี้คล้�ยกัน
3.2 ลักษณะของดินสุขภ�พดี
ลักษณะของดินสุขภ�พดี (healthy soil) มี 10 ประก�ร คือ
1) สมบัติท�งก�ยภ�พรวม (soil tilth) ดี
2) มีคว�มลึกม�กพอ
3) สนองธ�ตุอ�ห�รให้แก่พืชได้อย่�งเพียงพอและสมดุล
4) มีโรคพืชและแมลงศัตรูพืชน้อย
5) ก�รระบ�ยนำ้�ของดินดี
6) มีประช�กรของสิ่งมีชีวิตที่เป็นประโยชน์ม�ก
7) ปลอดจ�กส�รเคมีและส�รชีวพิษ (toxins) ซึ่งอ�จเป็นอันตร�ยต่อพืชและมนุษย์
8) มีปัญห�ด้�นวัชพืชน้อย
9) ทนท�นต่อก�รเสื่อมโทรม (degradation)
10) มีคว�มยืดหยุ่น (resilience) เมื่อประสบกับภ�วะอันไม่พึงประสงค์
จ�กลักษณะของดินสุขภ�พดีทั้ง 10 ประก�รข้�งต้น อ�จรวมกลุ่มของลักษณะของดินสุขภ�พดี
ได้ 4 ด้�นดังนี้
สมาคมดินและปุ๋ยแห่งประเทศไทย 83