Page 83 -

โครงการหนังสืออิเล็กทรอนิกส์ด้านการเกษตร เฉลิมพระเกียรติพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว
คุณภาพดินเพื่อการเกษตร

2) ส่วนที่เปลี่ยนแปลงได้ง่�ยหรือส่วนที่มีพลวัต (dynamic part) ซึ่งเกิดขึ้นจ�กพฤติกรรมก�ร
ใช้ที่ดินในแต่ละกิจกรรม ส่วนที่สองนี้มีคว�มสำ�คัญม�ก เนื่องจ�กคุณภ�พดินจะดีขึ้นหรือเลวลง ส่วนม�ก

จะขึ้นอยู่กับพฤติกรรมและระบบก�รจัดก�รที่ดินนั้นเป็นสำ�คัญ ซึ่งจะอธิบ�ยโดยละเอียดในตอนที่ 2 ของ
บทนี้

2.2 คว�มสัมพันธ์ระหว่�งคุณภ�พดินกับเป้�หม�ยของก�รจัดก�ร
เป้�หม�ยของก�รจัดก�ร (management goals) ดิน มี 3 ด้�น คือ
1) ผลิตภ�พพืช (plant productivity) คือ ต้องก�รให้พืชเจริญเติบโตดี ผลผลิตเชิงปริม�ณ

และคุณภ�พสูง
2) ก�รหมุนเวียนของนำ้� (water recycle) โดยต้องมีก�รหมุนเวียนของเสีย (waste recycling)

ที่เจือปนในนำ้� ให้เป็นประโยชน์ได้ดี ทำ�ให้ก�รใช้ดินมีประสิทธิภ�พ ปลอดภัยและบังเกิดประโยชน์จ�ก
มูลสัตว์ ตะกอนนำ้�เสีย (sewage sludge) และของเสียอื่นๆ
3) ก�รปกป้องสภ�พแวดล้อม (environmental protection) ช่วยให้ส�รปนเปื้อนต่�งๆ ถูกลด

สภ�พพิษ กักเก็บไว้ในที่ฝังกลบโดยไม่เคลื่อนย้�ยไปยังดินบริเวณอื่น ซึ่งจะช่วยปกป้องไม่ให้มีผลกระทบ
ต่อส�ยใยอ�ห�ร (food web) ส�ม�รถคงคุณภ�พที่ดีของดิน นำ้� และอ�ก�ศไว้ได้

จ�กเป้�หม�ยของก�รจัดก�รดินทั้งส�มประก�รข้�งต้น จะเห็นคว�มสัมพันธ์ระหว่�งเป้�หม�ย
ของก�รจัดก�รแต่ละเรื่อง (ซึ่งกำ�หนดอย่�งกว้�งๆ) กับหน้�ที่อันจำ�เพ�ะเจ�ะจงของดินบ�งประก�ร ดังภ�พ
ที่ 3.2 ในบริบทนี้ คุณภ�พดินหม�ยถึงคว�มส�ม�รถของดินในก�รทำ�หน้�ที่เป็นชุด (set of functions)

เพื่อให้บรรลุเป้�หม�ยของก�รจัดก�รที่กำ�หนดไว้
เนื่องจ�กดินเป็นองค์ประกอบสำ�คัญของสภ�พแวดล้อมของก�รเกษตร และเป็นปัจจัยสำ�คัญ

ที่ส่งผลต่อคว�มยั่งยืนของระบบก�รเกษตร ดังนั้นคุณภ�พดินจึงมีอิทธิพลต่อคุณภ�พสิ่งแวดล้อม และ
ต่อเนื่องไปถึงคว�มยั่งยืนของก�รเกษตรด้วย (ดังภ�พที่ 3.2 และ 3.3)

คุณภ�พดิน คุณภ�พสิ่งแวดล้อม ก�รเกษตรยั่งยืน

คุณภ�พ
สมบัติท�งเคมี คุณภ�พนำ้� สิ่งแวดล้อม

สมบัติท�ง สมบัติท�ง คุณภ�พ คุณภ�พ สังคม เศรษฐกิจ
ฟิสิกส์ ชีวภ�พ อ�ก�ศ ดิน

ภ�พที่ 3.2 คว�มสัมพันธ์ระหว่�งคุณภ�พดิน คุณภ�พสิ่งแวดล้อม และคว�มยั่งยืนของก�รเกษตร

สมาคมดินและปุ๋ยแห่งประเทศไทย 79