Page 79 -

โครงการหนังสืออิเล็กทรอนิกส์ด้านการเกษตร เฉลิมพระเกียรติพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว
คุณภาพดินเพื่อการเกษตร

แต่เดิมมีผู้ใช้คำ�ว่� “คุณภ�พดินและสุขภ�พดิน” ในคว�มหม�ยเดียวกัน แม้ในปัจจุบันก็ยังมี
ผู้นิยมปฏิบัติเช่นนั้นอยู่ แต่โดยข้อเท็จจริงสองคำ�นี้มีหลักก�รต่�งกันดังจะได้กล่�วต่อไป และทั้งคุณภ�พ

ดินและสุขภ�พดินก็เป็นพื้นฐ�นของสุขภ�พระบบนิเวศ (ecosystem health) ด้วย จึงขอเริ่มด้วยก�ร
อธิบ�ยคว�มหม�ยของคุณภ�พดินและสุขภ�พดิน และสุขภ�พระบบนิเวศ ต�มลำ�ดับ

2. หลักก�รของคุณภ�พดิน
หลักก�รของ “คุณภ�พดิน” เกิดจ�กแนวคิดที่ว่�ดินเป็นองค์ประกอบหนึ่งของระบบนิเวศ ซึ่งมี

บทบ�ทช่วยให้บรรลุเป้�หม�ยของก�รจัดก�รระบบนิเวศใน 3 ส่วน คือ
(1) ผลิตภ�พด้�นพืช (plant productivity)

(2) วัฏจักรหรือก�รหมุนเวียนของนำ้� (water cycling) และ
(3) ก�รปกป้องสภ�พแวดล้อม (environmental protection)
เพื่อให้ระบบนิเวศส�ม�รถทำ�หน้�ที่จนบรรลุเป้�หม�ยทั้ง 3 ประก�รอย่�งสมบูรณ์ ดินจึงต้อง

ทำ�หน้�ที่สนับสนุนให้บรรลุเป้�หม�ยทั้ง 3 ประก�รด้วย คุณภ�พดินหม�ยถึงระดับของสมบัติต่�งๆ ซึ่ง
ทำ�ให้ดินนั้นเหม�ะสมในก�ร “ทำ�หน้�ที่ (function หรือ role)” โดยดินมีบทบ�ทในเชิงนิเวศหรือ

ทำ�หน้�ที่ในก�รสนับสนุน (supporting function) ระบบนิเวศ 6 ประก�ร (Brady and Weil, 2010;
Kalen et al., 2001) คือ
(1) วัฏจักรของธ�ตุอ�ห�ร (nutrient cycling)

(2) คว�มสัมพันธ์ของนำ้�ในดิน (water relation)
(3) เสถียรภ�พท�งฟิสิกส์และก�รคำ้�จุน (physical stability and support)

(4) ก�รกรองและภ�วะบัฟเฟอร์ (filtering and buffering)
(5) คว�มต้�นท�นและคว�มยืดหยุ่นต่อก�รกระทบ (resistance and resilience)
(6) คว�มหล�กหล�ยท�งชีวภ�พและถิ่นที่อยู่ของสิ่งมีชีวิต (biodiversity and habitat)

ดังภ�พที่ 3.1 และต�ร�งที่ 3.1

ภ�พที่ 3.1 ดินประกอบด้วยสิ่งไม่มีชีวิตและสิ่งมีชีวิตหล�กหล�ยซึ่งแต่ละพวกมีคว�มเกี่ยวข้องซึ่งกันและกัน

สมาคมดินและปุ๋ยแห่งประเทศไทย 75