Page 32 -
P. 32
โครงการหนังสืออิเล็กทรอนิกส์ด้านการเกษตร เฉลิมพระเกียรติพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว
คุณภาพดินเพื่อการเกษตร
ภ�พที่ 1.7 ไรโซสเฟียร์คือ ดินในอ�ณ�บริเวณรอบๆ ร�ก (สีดำ�รอบร�ก) (ที่ม� http://www.nature.com)
องค์ประกอบสำ�คัญของเอ็กซูเดตจ�กร�ก คือ กรดอะมิโน กรดคีโต (จ�ก tricarboxylic acid cycle)
นำ้�ต�ลและวิต�มิน พืชใช้ส�รประกอบที่ได้จ�กก�รสังเคร�ะห์แสง 5-40% เพื่อสังเคร�ะห์ส�รดังกล่�ว
ขณะที่ร�กเจริญเติบโตจะมีก�รขับเอ็กซูเดตจ�กร�กออกม�สู่ไรโซสเฟียร์อย่�งต่อเนื่อง ทำ�ให้จุลินทรีย์ดิน
ในบริเวณดังกล่�วมีก�รเจริญเติบโตดีและมีกิจกรรมสูง
3.3 ผลของร�กพืชต่อจุลินทรีย์ในไรโซสเฟียร์
ร�กขับของเหลวอันประกอบด้วยส�รอินทรีย์ต่�งๆ ออกม�สู่ดินเสมอ ส�รที่ร�กขับออกม�เป็น
แหล่งอ�ห�ร พลังง�นและส�รอื่นๆ ที่สนับสนุนกิจกรรมของจุลินทรีย์ จึงมีผลต่อชนิดและจำ�นวนจุลินทรีย์
โดยตรง จุลินทรีย์บริเวณใกล้ร�กมีม�กกว่�บริเวณที่ไกลออกไป นอกจ�กนี้จำ�นวนและชนิดของจุลินทรีย์
จะเปลี่ยนแปลงไปต�มระยะก�รเจริญของพืช เพร�ะส�รที่พืชปล่อยออกม�ในช่วงชีวิตต่�งๆ จะไม่เหมือนกัน
3.4 ผลของจุลินทรีย์ในไรโซสเฟียร์ต่อพืช
จุลินทรีย์ดินในไรโซสเฟียร์ส่งเสริมก�รเติบโตของพืชโดยกิจกรรมต่�งๆ 8 ประก�รดังนี้
1) ย่อยสล�ยส�รอินทรีย์และปลดปล่อยธ�ตุอ�ห�รรูปที่เป็นประโยชน์ต่อพืช (mineralization)
2) ก�รตรึงไนโตรเจนของ Azospirillum และ Azotobacter โดยใช้เอ็กซูเดตจ�กร�กเป็นแหล่ง
พลังง�นและแหล่งค�ร์บอนของเซลล์
3) สร้�งวิต�มินและส�รเร่งก�รเจริญของพืช เช่น ออกซินและจิบเบอเรลลิน
4) ปรับภ�วะสมดุลของจุลินทรีย์ในดิน ห�กควบคุมกันเองได้ดีจะมีโรคพืชน้อย
5) ช่วยเปลี่ยนส�รที่เป็นพิษต่อพืชให้เป็นส�รที่ไม่เป็นพิษ เช่น ข้�วจะมีคว�มสัมพันธ์แบบพึ่งพ�
อ�ศัยกับจุลินทรีย์บ�งชนิดที่ช่วยเปลี่ยนก๊�ซไฮโดรเจนซัลไฟด์ที่เป็นพิษต่อร�กพืชไปเป็นซัลเฟต ซึ่งเป็น
ประโยชน์ต่อพืช
28 สมาคมดินและปุ๋ยแห่งประเทศไทย
