Page 37 -
P. 37
โครงการหนังสืออิเล็กทรอนิกส์ด้านการเกษตร เฉลิมพระเกียรติพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว
คุณภาพดินเพื่อการเกษตร
ก�รสังเคร�ะห์แสง ก�รต�ย
ผู้ผลิต
ก�รห�ยใจ
ก�รต�ย
ผู้บริโภค
CO ใน เศษซ�ก
2
บรรย�ก�ศ ก�รห�ยใจ ก�รเน่�เปื่อย อินทรีย์
และ ผู้ย่อยสล�ย (ต�ยแล้ว
มห�สมุทร และอยู่ในดิน)
ก�รเผ�ไหม้ ก�รเกิดฟอสซิล
เชื้อเพลิงฟอสซิล
ก�รสล�ยตัว ก�รตกตะกอน
ค�ร์บอนในหิน
ภ�พที่ 1.11 วงจรค�ร์บอน
วงจรของสส�รมีแบบจำ�ลองเป็นร�ยธ�ตุ เช่น ค�ร์บอน ไนโตรเจน และกำ�มะถัน ซึ่งศึกษ�ได้
จ�กตำ�ร�ด้�นคว�มอุดมสมบูรณ์ของดิน สำ�หรับวงจรของค�ร์บอนแสดงไว้ในภ�พที่ 1.11 วงจรนี้ประกอบ
ด้วยวงจรย่อยหล�ยวงจร แต่ละวงจรย่อยใช้เวล�ต่�งกัน บ�งวงจรย่อยเสร็จกิจกรรมภ�ยในช่วงเวล�นับ
เป็นน�ที (เช่น ก�รสังเคร�ะห์แสงและก�รห�ยใจ) แต่บ�งวงจรย่อยใช้เวล�นับล้�นปี เช่น ก�รแปรสภ�พ
พืชเป็นฟอสซิล จุลินทรีย์มีบทบ�ทสำ�คัญต่อกระบวนก�รต่�งๆ ในวงจรของค�ร์บอน
โดยธรรมช�ติ นับตั้งแต่มีพืชเจริญเติบโตในดิน ส่วนประกอบที่ไม่มีชีวิตและมีชีวิตในดินรวมทั้ง
ร�กพืชได้พัฒน�ไปด้วยกัน กล่�วคืออยู่ร่วมกันและมีอิทธิพลต่อกันจนมีคว�มสอดคล้อง (synchrony)
ในเชิงเสริมซึ่งกันและกัน (synergy) สภ�พดังกล่�วอุ้มชูให้สิ่งมีชีวิตต่�งๆ อยู่ร่วมกันในดินได้เป็นอย่�งดี
แต่เมื่อมีมนุษย์เข้�ม�เกี่ยวข้อง ไม่ว่�จะเป็นก�รตัดต้นไม้ในป่� ไถพรวนดิน เลี้ยงสัตว์และปลูกพืชต่�งๆ
กิจกรรมเหล่�นี้อ�จมีผลกระทบด้�นบวกหรือด้�นลบต่อระบบนิเวศของดินก็ได้ ในกรณีของผลกระทบ
ด้�นลบนั้น จะม�กหรือน้อยขึ้นอยู่กับระดับคว�มรุนแรงและคว�มบ่อยครั้งของกิจกรรมที่มนุษย์ทำ�ให้
เกิดขึ้น ห�กมนุษย์ไม่นำ�พ�ต่อผลกระทบเหล่�นั้น และทำ�กิจกรรมที่มีผลกระทบด้�นลบอย่�งรุนแรงและ
ต่อเนื่อง ย่อมทำ�ให้ระบบนิเวศดินถูกทำ�ล�ย แต่ถ้�มีคว�มเข้�ใจและจัดก�รถูกต้อง ก็จะเกิดผลดีต่อระบบ
นิเวศดินและระบบนิเวศเกษตรด้วย ดังนั้นจึงควรศึกษ�เรื่องระบบนิเวศดินให้ถ่องแท้เพื่อผลประโยชน์
ของอนุชนรุ่นหลัง โดยทำ�คว�มเข้�ใจในส�ระสำ�คัญด้�นโครงสร้�งและกระบวนก�รในระบบนิเวศดิน เช่น
ก�รหมุนเวียนธ�ตุอ�ห�รและนำ้� ธรรมช�ติของสิ่งมีชีวิตและบทบ�ทของสิ่งมีชีวิตในดิน
สมาคมดินและปุ๋ยแห่งประเทศไทย 33
