Page 30 -
P. 30
โครงการหนังสืออิเล็กทรอนิกส์ด้านการเกษตร เฉลิมพระเกียรติพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว
คุณภาพดินเพื่อการเกษตร
ในก�รเปลี่ยนแปลง (turnover time) ส�รอินทรีย์ไม่ม�กนัก และตัวจุลินทรีย์ก็ถูกสัตว์บ�งชนิดกินเป็น
อ�ห�ร (turnover time หม�ยถึงจำ�นวนเวล�ที่ต้องก�รเพื่อก�รใช้สอยพลังง�นหรือสส�รภ�ยในระบบให้
หมดไป แล้วจึงมีส�รจำ�นวนเท่�กันเพิ่มใหม่เข้�ม�ทดแทน) ในกระบวนก�รย่อยสล�ยส�รอินทรีย์ จะปลด
ปล่อยธ�ตุอ�ห�รรูปที่เป็นประโยชน์ต่อพืชและจุลินทรีย์ออกม�ด้วย
2) กระบวนก�รที่เกี่ยวข้องกับสัตว์ นอกจ�กจุลินทรีย์ดินจะมีบทบ�ทสำ�คัญต่อกระบวนก�รผลิต
ทุติยภูมิดังที่กล่�วแล้ว สัตว์ในดินก็มีบทบ�ทสำ�คัญเช่นเดียวกัน สัตว์ในดินแบ่งอย่�งกว้�งๆ เป็น 3 กลุ่ม
คือ สัตวช�ติจุลภ�ค (microfauna) เป็นสัตว์ขน�ดเล็กเช่น โปรโตซัว สัตวช�ติมัชฌิมภ�ค (mesofauna)
เป็นสัตว์ขน�ดกล�ง เช่น ไร ไส้เดือนดินและแมลง และสัตวช�ติมหัพภ�ค (macrofauna) เป็นสัตว์ขน�ด
ใหญ่ เช่น กิ้งกือ ตะข�บ หนูและงู สัตว์เหล่�นี้ทำ�ให้เส้นใยอ�ห�ร (food web) ในระบบนิเวศดินมีคว�ม
ซับซ้อน ซึ่งคว�มซับซ้อนในเส้นใยอ�ห�รเกิดขึ้นเนื่องจ�กสัตว์ในดินมีทั้งที่เป็นผู้บริโภคพืช ผู้บริโภคสัตว์
และผู้บริโภคซ�กพืชซ�กสัตว์ ก�รที่สัตว์กัดกินแทะเล็มพืชหรือเศษซ�กพืชเป็นอ�ห�รเพื่อสร้�งเซลล์และ
เนื้อเยื่อใหม่ของสัตว์นั้น ได้ทำ�ให้มีขน�ดของชิ้นส่วนพืชเล็กลง เพิ่มพื้นที่ผิวซึ่งจุลินทรีย์จะเข้�ไปย่อยสล�ย
ได้ง่�ย ก�รบริโภคอ�ห�รของสัตว์จึงส่งเสริมก�รสล�ยตัวของซ�กพืชโดยกิจกรรมของจุลินทรีย์ดิน
ทั้งสัตว์และพืชขน�ดต่�งๆ มีอิทธิพลต่อก�รเปลี่ยนแปลงของกระบวนก�รในระบบนิเวศดิน
โดยเฉพ�ะอย่�งยิ่งในด้�นวัฏจักรธ�ตุอ�ห�รและโครงสร้�งดิน (ต�ร�งที่ 1.1)
ต�ร�งที่ 1.1 อิทธิพลของชีวช�ติในดิน (soil biota) ต่อกระบวนก�รในระบบนิเวศ
ชีวช�ติ วัฏจักรธ�ตุอ�ห�ร โครงสร้�งดิน
พฤกษช�ติจุลภ�ค ย่อยสล�ยอินทรียวัตถุ แปรสภ�พส�ร สังเคร�ะห์ส�รประกอบอินทรีย์เชื่อม
(microflora) อินทรีย์เป็นส�รอนินทรีย์ และแปรสภ�พ อนุภ�คดินให้รวมกลุ่มเป็นเม็ดดิน เส้นใย
ส�รอนินทรีย์เป็นส�รอินทรีย์ ร�เกี่ยวพันให้อนุภ�คดินรวมกันเป็นเม็ด
ดิน
สัตวช�ติจุลภ�ค ควบคุมประช�กรแบคทีเรียและเชื้อร� ส่งผลกระทบต่อโครงสร้�งดิน
(microfauna) ทำ�ให้เกิดก�รเปลี่ยนแปลงด้�นก�รแปร จ�กอันตรกิริย�กับพืชขน�ดเล็ก
สภ�พธ�ตุอ�ห�ร
สัตวช�ติมัชฌิมภ�ค ควบคุมประช�กรแบคทีเรียและเชื้อร� ขับมูลออกม�ในดิน ก�รเคลื่อนย้�ยของ
(mesoofauna) ทำ�ให้เกิดก�รเปลี่ยนแปลงด้�นก�รแปร สัตว์ทำ�ให้เกิดช่องขน�ดต่�งๆ ในดิน
สภ�พธ�ตุอ�ห�ร ทำ�ให้เศษซ�กพืชมี ส่งเสริมก�รเกิดฮิวมัส
ขน�ดชิ้นส่วนเล็กลง
สัตวช�ติมหัพภ�ค ทำ�ให้เศษซ�กพืชมีขน�ดชิ้นส่วนเล็กลง ผสมคลุกเคล้�อินทรียวัตถุเข้�กับส่วนที่
(macrofauna) ควบคุมกิจกรรมของจุลินทรีย์ดิน เป็นส�รอนินทรีย์ในดิน ทำ�ให้ส�รอินทรีย์
และจุลินทรีย์กระจ�ยในดิน ส่งเสริมก�ร
เกิดฮิวมัส และขับมูลเป็นก้อนออกม�
กระจัดกระจ�ยในดิน
26 สมาคมดินและปุ๋ยแห่งประเทศไทย
