Page 114 -
P. 114
โครงการหนังสืออิเล็กทรอนิกส์ด้านการเกษตร เฉลิมพระเกียรติพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว
คุณภาพดินเพื่อการเกษตร
7.1 ระบบนิเวศ-ควบคุมตัวเองได้ หรือเป็นระบบไซเบอร์เนติก (cybernetic system)
ในข้อนี้จะอธิบ�ยคว�มหม�ยของไซเบอร์เนติกของระบบนิเวศ (Wikipedia, the free
encyclopedia)
7.1.1 คว�มหม�ยของไซเบอร์เนติก ไซเบอร์เนติกม�จ�กคำ�ในภ�ษ�กรีกซึ่งแปลว่�ศิลปะของ
ก�รนำ�ท�ง (the art of steering คำ� cyber แปลว่� navigator หรือต้นหน ผู้นำ�ท�ง ผู้ปกครอง นักบิน
หรือห�งเสือ ร�กศัพท์เป็นคำ�เดียวกันกับ government) คว�มหม�ยของไซเบอร์เนติกมีหล�ยแบบดังนี้
1) ไซเบอร์เนติกเป็นส�ข�ก�รศึกษ�ที่กว้�ง แต่จุดหม�ยหลักของไซเบอร์เนติกคือทำ�
คว�มเข้�ใจและกำ�หนดคว�มหม�ยของหน้�ที่และกระบวนก�รของระบบ ซึ่งมีผลที่เกิดขึ้นต�มจุดหม�ย
และสัญญ�ณจ�กผล ซึ่งเรียกว่�ผลป้อนกลับ (feedback) จะวนหรือย้อนกลับม�ควบคุมกระบวนก�ร
ช่วงเริ่มต้นได้อีกเป็นลักษณะเชื่อมกันเป็นโซ่ (causal chains) ซึ่งอ�จเปรียบทียบได้ว่�โซ่แต่ละข้อที่ร้อย
เข้�ด้วยกันเป็นโซ่เส้นหนึ่งนั้น เหมือนลำ�ดับของแต่ละเหตุก�รณ์ที่เกิดขึ้น และเหตุก�รณ์ที่เกิดขึ้นก่อนเป็น
เหตุให้เกิดเหตุก�รณ์ลำ�ดับต่อไป
ก�รศึกษ�เชิงไซเบอร์เนติก ช่วยในก�รออกแบบก�รทำ�ง�นเชิงระบบในกิจก�รด้�น
ต่�งๆ เช่น สังคม ธุรกิจ ก�รศึกษ� วิศวกรรม และวิทย�ศ�สตร์ส�ข�ต่�งๆ ที่ต้องก�รเพิ่มประสิทธิภ�พ
ของง�น กล่�วโดยสรุปได้ว่� ไซเบอร์เนติกคือศิลปะที่ใช้เพื่อให้มั่นใจว่�มีประสิทธิศักดิ์ (efficacy) สูง หรือ
ไซเบอร์เนติกคือก�รศึกษ�ระบบและกระบวนก�รซึ่งมีอันตรกิริย�ต่อกัน และผลิตตัวเองด้วยตัวเอง โดย
จุดเน้นของไซเบอร์นิติกมีเพียงประเด็นเดียวคือก�รควบคุมระบบ
2) ไซเบอร์เนติกเป็นก�รศึกษ�เชิงบูรณ�ก�รในด้�นโครงสร้�ง และระบบก�รควบคุม
ถูกนำ�ม�ใช้ในก�รศึกษ�ด้�นก�ยภ�พ ชีวภ�พและสังคม ทั้งนี้เนื่องจ�กไซเบอร์เนติกใช้ได้กับระบบที่มี
ห่วงสัญญ�ณที่เชื่อมกันแบบปิด (closed signal loop) กล่�วคือเมื่อระบบทำ�ง�น ก่อให้เกิดก�รเปลี่ยน
แปลงในสิ่งแวดล้อม และก�รเปลี่ยนแปลงนี้กล�ยเป็นข้อมูลสัญญ�ณที่ป้อนกลับเข้�สู่ระบบ ส่งผลให้
ระบบนี้ต้องปรับตัวให้เข้�กับสภ�พแวดล้อมใหม่ หรือ “ก�รเปลี่ยนแปลงของระบบส่งผลกระทบต่อ
พฤติกรรม” ดังตัวอย่�งระบบไซเบอร์เนติกด้�นก�รฝึกอบรม ในภ�พที่ 4.4
3) ไซเบอร์เนติกเป็นวิช�ที่เรียนรู้เกี่ยวกับระบบควบคุม เช่น ระบบประส�ทในคน หรือ
ระบบควบคุมในท�งอิเล็กทรอนิก หรือระบบเครื่องจักกล
4) ไซเบอร์เนติกเป็นก�รศึกษ�ด้�นก�รสื่อส�ร และระบบก�รควบคุมของสิ่งมีชีวิตและ
ระบบนิเวศ เช่น ก�รควบคุมอุณหภูมิของร่�งก�ย ก�รควบคุมภ�วะสมดุลด้�นออสโมซิสของเซลล์ และ
ก�รควบคุมกระบวนก�รเมแทบอลิซึมด้วยฮอร์โมน
5) ในท�งชีววิทย� มีก�รศึกษ�ระบบไซเบอร์เนติกในสิ่งมีชีวิต เน้นก�รห�คว�มรู้ว่�สัตว์
ปรับตัวต่อสิ่งแวดล้อมได้อย่�งไร และส�รสนเทศในรูปของยีนถ่�ยทอดจ�กพ่อแม่ไปยังลูกหล�นได้อย่�งไร
นอกจ�กนี้ยังศึกษ�ว่�จะรวมระบบเทียม (artificial system) เข้�กับระบบชีวภ�พได้อย่�งไร
110 สมาคมดินและปุ๋ยแห่งประเทศไทย
