Page 111 -
P. 111
โครงการหนังสืออิเล็กทรอนิกส์ด้านการเกษตร เฉลิมพระเกียรติพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว
คุณภาพดินเพื่อการเกษตร
10000000
1000000 Blomes & Soil taxa (great group)
100000
10000
1000 Floodplain Topsoll
Space, m 100 Cropland or Rangeland Landform
10
1 Root System
0.1 Rhizosphere Soil flora & Fuana
0.01 Soil Solutes
0.001
0.001 0.01 0.1 1 10 100 1000 10000 100000 1000000 10000000
Time, days
ภ�พที่ 4.3 สเกลเชิงเวล� (วัน-แกนตั้ง) และพื้นที่ (เมตร-แกนนอน) ขององค์ประกอบในระบบนิเวศ
(สัมพันธ์กับกระบวนก�รที่เกิดขึ้น) ซึ่งมีอิทธิพลโดยตรงต่อคุณภ�พดิน
6.1 อันตรกิริย�ระหว่�งพหุสเกลเชิงเวล�หรือพื้นที่
นักวิช�ก�รด้�นระบบนิเวศถือว่�อันตรกิริย�ระหว่�งกระบวนก�รต่�งๆ เป็นพหุสเกล (multiple
scales) ในเชิงเวล�และพื้นที่ ในขณะที่ก�รศึกษ�ด้�นก�รผลิตพืชพิจ�รณ�แต่ละครั้งเพียงสเกลเดียว
(single scale) กระบวนก�รของระบบนิเวศที่สเกลหนึ่งๆ จะถูกบังคับจ�กตัวแปรต่�งๆ ที่ขับเคลื่อน
กระบวนก�รในระดับที่สูงกว่� และใช้ในก�รอธิบ�ยกลไกที่ควบคุมกระบวนก�รในระดับสเกลที่เล็กกว่�
เช่น กระบวนก�รในไรโซสเฟียร์จะถูกบังคับจ�กลักษณะของระบบร�ก ซึ่งระบบร�กนั้นก็ถูกบังคับด้วย
ระดับคว�มลึกของดินอีกต่อหนึ่ง (ภ�พที่ 4.3) อย่�งไรก็ต�ม คว�มสำ�คัญของก�รแลกเปลี่ยนไอออนที่
ผิวของคอลลอยด์ดิน และของกระบวนก�รในไรโซสเฟียร์นั้น มีคว�มสำ�คัญในสเกลที่ใหญ่ขึ้นอย่�งชัดเจน
เช่น ผลิตภ�พของพื้นที่เพ�ะปลูกพืช และยังมีคว�มสำ�คัญต่อกระบวนก�รสร้�งดินด้วย
กล่�วได้ว่� เทคโนโลยีด้�นก�รจัดก�รดินที่ก้�วหน้�และใช้ได้ผลดีนั้น เริ่มม�จ�กก�รทดลอง
ระดับสเกลเล็กๆ (เวล�น้อยกว่� 1,000 วัน และขน�ดพื้นที่วัดด้วยหน่วยเมตร) ส่วนข้อมูลซึ่งได้จ�กก�ร
ศึกษ�ในสเกลที่ใหญ่ก็มีเช่นเดียวกัน เช่น ก�รศึกษ�ก�รกำ�เนิดดิน ก�รปลูกพืชหมุนเวียนระยะย�ว และ
ก�รศึกษ�ลุ่มนำ้�ในป่�ไม้ ต่อม�ยังมีก�รศึกษ�ข้อมูลภูมิทัศน์ระยะไกล อย่�งไรก็ต�ม เมื่อมองในแง่ผลของ
ก�รใช้ง�นแล้ว ก�รวิจัยท�งนิเวศวิทย�ในช่วงเวล�ที่ย�ว จะให้คว�มกระจ่�งในเรื่องอันตรกิริย�ระหว่�ง
ก�รจัดก�รในสเกลที่ครอบคลุมฤดูก�ลกับสเกลของคุณภ�พดินที่มีช่วงเวล�นับทศวรรษขึ้นไป ด้วยเหตุนี้
เอง นักวิช�ก�รด้�นระบบนิเวศจึงได้สร้�งกลุ่มฐ�นข้อมูล (nested database) ซึ่งจัดระบบให้มีลักษณะ
ก�รเรียงเป็นลำ�ดับชั้น (stratification) ลดหลั่นต�มมิติด้�นเวล�และพื้นที่ (temporal and spatial
สมาคมดินและปุ๋ยแห่งประเทศไทย 107
