Page 263 -
P. 263
โครงการหนังสืออิเล็กทรอนิกส์ด้านการเกษตร เฉลิมพระเกียรติพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว
ความสําคัญกับการปลูกพันธุ์ดั้งเดิมที่แข็งแรงทนโรค และใช้ปัจจัยการผลิตจากภายนอกน้อย พึ่งพาธรรมชาติ
ได้มาก และเป็นการปลูกใต้ร่มไม้ใหญ่ไม่ใช่การปลูกเชิงเดี่ยว แม้ผลผลิตจะไม่มากแต่คุณภาพสูง และเน้นการ
เจาะตลาดเฉพาะ (niche) เกษตรกรจะได้ราคารับซื้อที่สูงมากพอที่จะทําให้ผลตอบแทนต่อไร่สูงเพียงพอ และ
เนื่องจากลักษณะการเก็บเกี่ยวเมล็ดกาแฟสดของเกษตรกรส่งผลกับคุณภาพของกาแฟที่จะนําไปแปรรูปต่อ ทํา
ให้เกษตรกรที่เน้นคุณภาพจะพิถีพิถันกับการเก็บเกี่ยวซึ่งถือเป็นการสร้างอํานาจต่อรองให้เกษตรกรเอง
นอกจากนี้การที่เมล็ดกาแฟสดจะต้องผ่านการสีภายในวันที่เก็บเกี่ยวเพื่อให้ได้คุณภาพที่ดีที่สุด ทําให้การแปร
รูปขั้นต้นในเวลาที่เหมาะสมมีความสําคัญมากเช่นกัน
ดังนั้นองค์ประกอบที่จําเป็นหรือควรพัฒนาต่อเพื่อให้เกิดความยั่งยืนคือ
- เกษตรกรต้องมีพันธุ์กาแฟดั้งเดิมที่ดีทนโรค เพาะและขยายพันธุ์เองได้
- การเจาะตลาดที่ให้ความสําคัญกับพันธุ์พิเศษและให้คุณค่ากับลักษณะการปลูกที่เป็นมิตรต่อ
สิ่งแวดล้อมหรือพื้นที่ เช่น การปลูกกาแฟในลักษณะ shade grown
- องค์ความรู้ของการปลูก เก็บเกี่ยวที่ทําให้ได้กาแฟคุณภาพสูง
- การจับพิกัดพื้นที่ป่าที่ชัดเจน เพื่อไม่ให้กาแฟถูกใช้เป็นเครื่องมือในการบุกรุกป่าเพิ่มเติม
- ในพื้นที่ที่เกษตรกรยังไม่สามารถรวมกลุ่มกันเพื่อทําการแปรรูปได้และยังต้องพึ่งพาการขายเมล็ด
กาแฟสดในวันเดียวกับที่เก็บเกี่ยวให้กับพ่อค้ารับซื้อก่อนที่เมล็ดกาแฟจะเสื่อมคุณภาพ การกํากับ
ดูแลให้มีการรับซื้อที่เป็นธรรมหรือส่งเสริมการแข่งขันที่เป็นธรรมระหว่างผู้รับซื้อที่ให้ความสําคัญ
กับคุณภาพผลผลิตจะช่วยลดแรงกดดันที่เกษตรกรต้องเผชิญ
- ในพื้นที่ที่เริ่มมีความพร้อมในการรวมกลุ่มเพื่อแปรรูป ควรผลักดันให้เกิดการแปรรูปขั้นต้นได้
ภายในพื้นที่เพื่อลดแรงกดดันจากการเร่งขายเมล็ดกาแฟสดก่อนเสื่อมคุณภาพ
ในพื้นที่ที่ไม่สูงมากพอที่จะปลูกกาแฟอราบิก้าสายพันธุ์พิเศษได้ จําเป็นต้องใช้สายพันธุ์ทั่วไปที่เผชิญ
การแข่งขันจากหลายพื้นที่ เช่น หมู่บ้านสันเจริญ ผลผลิตที่ได้สามารถหาทดแทนได้ไม่ยากนักจากแหล่งอื่น
ดังนั้นแม้จะมีพ่อค้าเข้ามารับซื้อมากขึ้นเพราะเข้าถึงได้ง่ายขึ้น แต่อํานาจการต่อรองเกษตรกรก็อาจน้อยลง
และด้วยเหตุผลที่เมล็ดกาแฟสดจําเป็นต้องเข้าสู่กระบวนการสีภายในวันที่เก็บ เกษตรกรจึงอาจต้องเผชิญ
ความกดดันของการรีบขายหากผลผลิตออกมาพร้อมกันจํานวนมาก
องค์ประกอบที่จําเป็นหรือควรพัฒนาต่อเพื่อให้เกิดความยั่งยืนคือ
- ในพื้นที่ที่เกษตรกรยังไม่สามารถรวมกลุ่มกันเพื่อทําการแปรรูปได้และยังต้องพึ่งพาการขายเมล็ด
กาแฟสดในวันเดียวกับที่เก็บเกี่ยวให้กับพ่อค้ารับซื้อก่อนที่เมล็ดกาแฟจะเสื่อมคุณภาพ การช่วย
หาตลาดรับซื้อ รวมถึงการกํากับดูแลให้มีการรับซื้อที่เป็นธรรมหรือส่งเสริมการแข่งขันที่เป็นธรรม
ระหว่างผู้รับซื้อ
- ในพื้นที่ที่มีความพร้อมในการทําการแปรรูปผลผลิตระดับหนึ่ง ควรผลักดันให้เกษตรกรรวมกลุ่ม
แปรรูปขั้นต้นให้ได้ เพื่อรองรับผลผลิตในพื้นที่และลดปัญหาการถูกกดราคา เนื่องจากหาสินค้า
ทดแทนได้ไม่ยากนัก หากสามารถทําการแปรรูปหลายขั้นตอนได้เอง จะช่วยกระจายตลาดและ
9-29
