Page 261 -
P. 261
โครงการหนังสืออิเล็กทรอนิกส์ด้านการเกษตร เฉลิมพระเกียรติพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว
จากผลการศึกษาในรายละเอียด ผู้วิจัยได้สรุปข้อเสนอแนะตามรายพืชที่ปรากฏในงานวิจัย เพื่อช่วยใน
การสื่อประเด็นให้ชัดเจนยิ่งขึ้น โดยเป็นชุดข้อเสนอสําหรับพื้นที่สูงตามขอบเขตการวิจัยฉบับนี้ ได้แก่พื้นที่ที่อยู่
ในการดูแลของกฎหมายป่าไม้ เช่น พ.ร.บ.ป่าไม้ พ.ร.บ.อุทยานแห่งชาติ และกฎหมายที่เกี่ยวข้องอื่นๆ โดยที่
เกษตรกรไม่มีเอกสารสิทธิ์ในพื้นที่ แต่ในขณะเดียวกันมักเป็นพื้นที่ที่มีการบุกรุกเพื่อปลูกไร่พืชเชิงเดี่ยว ซึ่งใน
การผลักดันการเปลี่ยนผ่านจากการปลูกพืชไร่เชิงเดี่ยวสู่รูปแบบเกษตรกรรมอื่นที่เป็นมิตรกับสิ่งแวดล้อมมาก
ขึ้น จําเป็นต้องพัฒนารูปแบบธุรกิจที่จะเอื้อต่อความยั่งยืนบนพื้นที่สูง คือ เกษตรกรต้องมีรายได้ต่อไร่สูงพอ
ความเสี่ยงน้อย (มีภูมิคุ้มกัน) เกษตรกรและชุมชนมีความเข้มแข็ง และเกษตรกรและธุรกิจที่เกี่ยวข้องมีส่วน
รับผิดชอบสิ่งแวดล้อม ทั้งนี้ ข้อเสนอแนะรายพืชนี้สามารถนําไปประยุกต์ใช้กับพืชอื่นๆ ที่มีลักษณะและบริบท
คล้ายกันได้ตามความเหมาะสม
1) มะม่วง
มะม่วงเป็นตัวอย่างของไม้ยืนต้นที่ปลูกในพื้นที่บ้านสบเป็ดและบ้านป่ากลางในลักษณะเชิงเดี่ยว เป็น
พืชที่เหมาะกับลักษณะพื้นที่ ให้ผลผลิตค่อนข้างดี ต้นทุนไม่สูงมาก เป็นพืชที่มีต้นทุนการผลิตต่ําและใช้สารเคมี
ยากําจัดวัชพืชน้อยกว่าพืชไร่เชิงเดี่ยวอย่างข้าวโพดเลี้ยงสัตว์ แต่ในแง่มุมการแข่งขันในตลาด ถือว่าเป็นสินค้าที่
สามารถหาผลผลิตจากที่อื่นทดแทนได้ง่าย ดังนั้นการจะช่วยให้การปลูกมะม่วงสามารถสร้างผลตอบแทนต่อไร่
ที่สูงพอในระยะยาวอาจทําได้ 3 วิธีคือ การรวมกลุ่มเพื่อขายและลดต้นทุนการขนส่ง การสนับสนุนให้มีการ
แข่งขันรับซื้อในพื้นที่ และการพัฒนาคุณภาพ
ในพื้นที่ที่เกษตรกรยังติดอยู่ในรูปแบบการซื้อขายแบบดั้งเดิม ที่มักทําให้เกษตรกรต้องแย่งกันขาย รีบ
ขายคละและเผชิญปัญหาขาดอํานาจต่อรอง เช่น บ้านสบเป็ด การจะปรับเปลี่ยนจากการแยกกันขายภายใต้
รูปแบบธุรกิจดั้งเดิมมาสู่การรวมกลุ่มเพื่อขายเป็นขั้นตอนการพัฒนาที่ยาก และอาจจําเป็นต้องมีการช่วย
จัดการจากภายนอก เช่น หากชุมชนยังขาดบุคลากรที่จะเชื่อมโยงกับตลาดและจัดการเรื่องการวางแผนการ
ผลิตหรือการขาย ก็อาจต้องมีบุคลากรจากภายนอกเข้าไปทําหน้าที่นั้นแทน องค์ประกอบที่สําคัญมากในขยับสู่
การรวมกลุ่มเพื่อขาย คือ
- เกษตรกรมีแรงจูงใจที่มากพอที่จะสร้างกลุ่ม เช่น มีการเชื่อมโยงตลาดหรือพ่อค้ารับซื้อที่สามารถ
รับซื้อมะม่วงจํานวนมากจากกลุ่มได้อย่างสม่ําเสมอ
- มีผู้นําที่จะช่วยจัดการวางแผนการขายและการผลิตตลอดจนการแบ่งปันผลประโยชน์จากกลุ่มให้
สมาชิก
ในพื้นที่ยังไม่พร้อมเรื่ององค์ประกอบที่นําไปสู่การรวมกลุ่ม ภาครัฐอาจต้องใช้วิธีการกํากับดูแลให้เกิด
การแข่งขันในการรับซื้อในพื้นที่ ดูแลไม่ให้เกิดเหตุการณ์พ่อค้าร่วมกันกําหนดราคา รวมไปถึงการให้ข้อมูล
ข่าวสารที่ถูกต้องเกี่ยวกับตลาดปลายทาง เช่น การเปลี่ยนแปลงราคาของมะม่วงที่ตลาดปลายทาง เพื่อให้
เกษตรกรสามารถรู้เท่าทันเนื่องจากรับทราบข้อมูลที่จําเป็นสําหรับการตัดสินใจขาย
สําหรับพื้นที่ที่เกษตรกรสนใจการพัฒนาคุณภาพสู่การขายในตลาดคุณภาพสูงหรือตลาดที่ต้องการ
สินค้าที่ปลอดภัยจากสารเคมีและพร้อมจะให้ราคารับซื้อที่แตกต่างจากผลผลิตคุณภาพทั่วไป การขายสินค้าใน
ตลาดบน เกษตรกรไม่ต้องเผชิญความผันผวนของราคามากเท่ากับการขายในตลาดทั่วไป และจะมีเงื่อนไขจาก
9-27
