Page 267 -
P. 267
โครงการหนังสืออิเล็กทรอนิกส์ด้านการเกษตร เฉลิมพระเกียรติพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว
1) ในพื้นที่ที่มีความสูงจากระดับน้ําทะเลมากพอที่เกษตรกรสามารถเลือกปลูกพืชที่มีจุดเด่นและมี
ตลาดเฉพาะได้ เช่น ในกรณีของบ้านถ้ําเวียงแก และบ้านมณีพฤกษ์ ที่มีการปลูกพริกหวาน ผลไม้
เมืองหนาว และกาแฟพันธุ์ดั้งเดิม เช่น Tippica, Java หรือ Geisha ซึ่งเป็นผลผลิตที่หาผลผลิต
จากที่อื่นทดแทนได้ยากทําให้สามารถขายในตลาดเฉพาะที่ให้ราคาสูงได้ แต่มีข้อจํากัดที่เป็นพื้นที่
ที่ต้นทุนการขนส่งสูงมากและเป็นพื้นที่ที่มักเกิดการผูกขาดได้ง่ายและเกิดการผูกขาดหลายช่วง
ปัญหาการขาดอํานาจต่อรองของเกษตรกรมาจากประเด็นความไกลจากตลาดเป็นหลัก ไม่ใช่เรื่อง
สินค้าขาดความพิเศษ ดังนั้นหากต้องพึ่งพาตลาดภายนอกในการสร้างรายได้ ผลผลิตที่จะสร้าง
รายได้หลักให้ต้องไม่ใช่สินค้าทั่วไปที่หาผลผลิตจากที่อื่นทดแทนได้ง่าย การสนับสนุนที่จําเป็นคือ
การเข้าถึงตลาดเฉพาะเนื่องจากต้องเห็นตลาดเฉพาะที่ชัดเจน การช่วยเหลือด้านงานวิจัยพัฒนา
ที่เหมาะกับการปลูกพันธุ์พิเศษหรือที่เป็นพันธุ์ดั้งเดิมที่ไม่จําเป็นต้องพึ่งปุ๋ย ยาปราบศัตรูพืชจาก
ภายนอกเพราะจะไปเพิ่มภาระต้นทุนการขนส่งปัจจัยการผลิต และการสนับสนุนองค์ความรู้ใน
การจัดการบริการแผนการผลิตให้ได้ปริมาณเพียงพอที่ตลาดเฉพาะจะให้ความสนใจและเสริม
ความเข้มแข็งของกลุ่ม การช่วยเหลือให้บริการการขนส่งคุณภาพสูง
สําหรับผลผลิตที่ไม่เหมาะกับการแปรรูป แต่จําเป็นต้องส่งขายในตลาดที่ห่างไกล เช่น พริก
หวาน การช่วยเหลือให้เกิดกระบวนการตรวจสอบคุณภาพตั้งต้นได้ภายในชุมชนมีความสําคัญ
มาก เนื่องจากสินค้าต้องผ่านการขนส่งระยะไกล โอกาสที่เกษตรกรจะถูกกดราคาจากปลายทาง
ด้วยเหตุผลของคุณภาพสินค้าจะมีสูง
สําหรับผลผลิตที่สามารถแปรรูปต่อได้นั้น เกษตรกรที่พอจะรวมกลุ่มได้มักมีความต้องการที่
จะแปรรูปขั้นต้นเองให้ได้มากที่สุดเพื่อลดปัญหาการขาดอํานาจต่อรอง ลดความกดดันที่เกิดจาก
การต้องรีบขายก่อนสินค้าเสื่อมคุณภาพและช่วยเพิ่มมูลค่าให้สินค้าให้ชุมชนได้รับการแบ่งปัน
ผลประโยชน์มากขึ้นจากผลิต อย่างไรก็ดี เพื่อให้สามารถรักษาคุณภาพของสินค้าได้ตลอดสายการ
แปรรูป จําเป็นอย่างยิ่งที่ชุมชนจะต้องมีความรู้ที่ถูกต้องและสามารถดูแลตรวจสอบกันเองเพื่อ
รักษาคุณภาพสินค้าได้ และเป็นจุดสําคัญที่องค์กรภายนอกอาจเข้าไปให้ความช่วยเหลือได้
เพราะแม้สินค้าตั้งต้นจะมาจากสายพันธุ์ที่ดีมีความพิเศษ เช่น กาแฟพันธุ์ดั้งเดิม แต่หากรักษา
คุณภาพการแปรรูปไม่ได้ก็จะต้องมาขายสินค้าปลายทางในลักษณะสินค้าคุณภาพทั่วไป อาจทํา
ให้เกษตรกรหันไปให้ความสําคัญกับการขยายพื้นที่ปลูกเพื่อเน้นปริมาณแทนก็ได้
ในพื้นที่ที่จุดเด่นทางภูมิศาสตร์แต่เผชิญปัญหาของการผูกขาดโดยพ่อค้าได้ง่ายเพราะความ
ห่างไกล จําเป็นที่ต้องหาวิธีหรือเครื่องมือทางการตลาดให้เกษตรกรสร้างอํานาจการต่อรองได้
เช่น การได้การรับรองเครื่องบ่งชี้ทางภูมิศาสตร์ หรือ landscape labeling หรือการดึงตลาดให้
เข้าไปใกล้ชุมชน เช่น การให้บริการการท่องเที่ยวเชิงอนุรักษ์เสริมด้วย (agrotourism) การ
เลือกใช้เครื่องมือการตลาดในลักษณะการรับรองเช่นนี้จําเป็นที่จะต้องได้รับการสนับสนุนจาก
ภาครัฐ เนื่องจากขั้นตอนและค่าใช้จ่ายที่เกี่ยวข้องในการขอรับการตรวจสอบ ตลอดจนการปรับ
พฤติกรรมการผลิตของเกษตรกรให้สอดคล้องกับเงื่อนไขการรับรองต้องใช้งบประมาณและ
9-33
