Page 240 -
P. 240
โครงการหนังสืออิเล็กทรอนิกส์ด้านการเกษตร เฉลิมพระเกียรติพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว
ต้นทุนต่ําเป็นสําคัญ พ่อค้าไม่ได้เสนอราคารับซื้อที่สูงขึ้นเกษตรกรที่ผลิตสินค้าปลอดจากสารเคมี
หรือเป็นมิตรต่อสิ่งแวดล้อม เกษตรกรไม่มีแรงจูงใจจากตลาด และอาจส่งผลต่อความเข้มแข็งของ
กลุ่มในระยะยาว
- ในรูปแบบที่กลุ่มเกษตรกรที่พัฒนาคุณภาพผลผลิตโดยกลุ่มเกษตรกรเป็นเจ้าของธุรกิจเอง เช่น
กลุ่มวิสาหกิจชุมชน ประโยชน์ที่เกษตรกรได้อย่างชัดเจน คือ สามารถขายผลผลิตในตลาดที่มี
ราคาสูงและการผันผวนของราคาน้อยกว่าราคาผลผลิตในตลาดทั่วไปเนื่องจากหาสินค้าทดแทน
ได้ยาก นอกจากนี้พบว่า การพัฒนาผลผลิตจากกระบวนการผลิตโดยส่วนใหญ่จะนําไปสู่
พฤติกรรมที่เป็นมิตรกับสิ่งแวดล้อมมากยิ่งขึ้น เช่น ใช้สารเคมีน้อยลงหรือเลือกชนิดที่ไม่เกิดการ
ตกค้าง เนื่องจากเป็นเงื่อนไขของตลาดและพ่อค้ารับซื้อผลผลิต เช่น การผลิตปลอดสารพิษ
ผลผลิตอินทรีย์ หรือการปฏิบัติทางการเกษตรที่ดี (GAP) เกษตรกรต้องการกลุ่มที่เข้มแข็งในการ
ดําเนินงาน มีการแลกเปลี่ยนความรู้ค่อนข้างมาก และช่วยกันตรวจสอบดูแลคุณภาพ ทําให้
เกษตรกรค่อนข้างมั่นใจกับความสามารถในการแก้ปัญหาของตน อย่างไรก็ดี ข้อจํากัดสําคัญของ
รูปแบบธุรกิจนี้คือ ตลาดรับซื้อที่แคบกว่าผลผลิตคุณภาพทั่วไป การเชื่อมโยงผลผลิตกับตลาดมี
ความสําคัญมาก เกษตรกรที่ไม่สามารถเชื่อมโยงตลาดได้อาจจะต้องยอมขายผลผลิตคุณภาพสูง
ในราคาสินค้าทั่วไป ในกรณีที่ผลผลิตของเกษตรกรแข่งขันในตลาดต่างประเทศ เกษตรกรจะต้อง
เผชิญความเสี่ยงในด้านปริมาณการรับซื้อจากบริษัทผู้ส่งออก นอกจากนี้ กลุ่มพัฒนาคุณภาพ
มักจะประสบปัญหาในการบริหารจัดการและการจัดสรรการผลิตระหว่างสมาชิกในกลุ่ม กลุ่มต้อง
มีกลไกในการบริหารจัดการผลผลิตที่มีคุณภาพไม่ผ่านเกณฑ์ เช่น การขนส่งที่เพิ่มขึ้น หรือความ
กดดันในการหาตลาดที่สองรองรับสินค้าที่ไม่ผ่านเกณฑ์และมีช่วงเวลาที่เหมาะกับการขายเหลือ
น้อยลง ข้อจํากัดที่สําคัญอีกอย่างหนึ่งคือ เกษตรกรต้องพร้อมรับภาระต้นทุนที่สูงขึ้นในการ
ตรวจสอบคุณภาพสินค้าหรือการรับรองมาตรฐาน
- สําหรับกรณีกลุ่มเกษตรกรที่รวมกันเพื่อการแปรรูป ประโยชน์ที่ชัดเจนของรูปแบบธุรกิจนี้คือ
เกษตรกรสามารถขยายตลาดได้เพิ่มขึ้นตามความหลากหลายของการผลิต สามารถเก็บผลผลิตได้
นานมากขึ้นลดภาวะกดดันจากการขาย มีอํานาจการต่อรองสูงขึ้น สามารถตัดช่วงพ่อค้าคนกลาง
ออกไปได้บ้าง และได้ประโยชน์จากมูลค่าเพิ่มที่มาจากการแปรรูป ข้อจํากัดสําคัญของรูปแบบ
ธุรกิจนี้คือ อาศัยการลงทุน องค์ความรู้ และเทคโนโลยีสูงกว่ารูปแบบธุรกิจอื่นๆ กลุ่มเกษตรกร
ต้องสามารถจัดการกับความผันผวนของราคาสินค้าปลายทางได้ โดยหลีกเลี่ยงการส่งผ่านความ
ผันผวนของราคาสินค้าปลายทางมายังราคารับซื้อผลผลิตของเกษตรกร โดยการแข่งขันกันรับซื้อ
วัตถุดิบจากพ่อค้าหลายกลุ่มมีส่วนช่วยพยุงราคารับซื้อวัตถุดิบไม่ให้ตกต่ําหรือผันผวนมากนัก
ทั้งนี้ การแข่งขันระหว่างผู้รับซื้อที่มีจุดประสงค์เพื่อดูแลสิ่งแวดล้อมด้วยกับผู้รับซื้อทั่วไปที่เน้นไป
ที่การค้ากําไร สําคัญมากต่อการกําหนดอนาคตความอยู่รอดของผู้รับซื้อที่ให้ความสําคัญกับ
สิ่งแวดล้อมเนื่องจากมีต้นทุนที่แตกต่างกัน รัฐจึงจําเป็นต้องส่งเสริมการแข่งขันที่เป็นธรรมเพื่อให้
9-6
