Page 124 -
P. 124
โครงการหนังสืออิเล็กทรอนิกส์ด้านการเกษตร เฉลิมพระเกียรติพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว
122
ลักษณะการเกษตรที่แตกต่างกันนี้ ส่งผลต่อตัวแปรความยั่งยืนในแต่พื้นที่ในบางประเด็น โดยจาก
ข้อมูลการสํารวจพบข้อสังเกตที่น่าสนใจดังนี้ (แสดงในตารางที่ 5.3 ส่วนตัวแปรด้านเศรษฐกิจ ตัวแปรด้าน
สังคม และตัวแปรด้านสิ่งแวดล้อม)
1) ประเด็นทางเศรษฐกิจ
- รายได้
ผลผลิตที่สร้างรายได้ต่อไร่สูงได้แก่พริกหวานและเมล็ดพันธุ์ โดยการปลูกพริกหวานใน
โรงเรือนในบ้านถ้ําเวียงแกมีรายได้สุทธิต่อไร่สูงที่สุดถึงเกือบ 6 หมื่นบาทต่อไร่ต่อปี เนื่องจากเป็น
การปลูกพืชที่ใช้จุดเด่นของพื้นที่ (ความสูงของพื้นที่และอากาศเหมาะสม) ส่วนการทําเมล็ดพันธุ์
สร้างรายได้สุทธิเกือบ 55,000 บาทต่อไร่ต่อปี อย่างไรก็ตาม การปลูกพริกหวานในโรงเรือนและ
เมล็ดพันธุ์นี้จะทําในพื้นที่ไม่ใหญ่นัก
ในขณะที่ผลผลิตที่สร้างรายได้ต่อไร่ปานกลางได้แก่ การปลูกผักผสมผสานทั้งในและนอก
โรงเรือน (บ้านแม่จริมและโป่งคํา) มีรายได้สุทธิประมาณ 26,000 บาทต่อไร่ต่อปี โดยเกษตรกรมี
พื้นที่ทําพืชผสมผสานไม่มากนัก
การปลูกมะม่วงทํารายได้สุทธิต่อไร่ให้เกษตรกรไม่มากนัก ประมาณ 14,000 บาทต่อไร่
ต่อปี ในขณะที่การปลูกกาแฟสร้างรายได้สุทธิต่อไร่โดยเฉลี่ยต่ําที่สุด เพียงประมาณ 8 พันบาทต่อ
ไร่ต่อปี แต่ผลผลิตทั้ง 2 นี้ เกษตรกรสามารถปลูกในพื้นที่กว้างกว่า ทําให้มีรายได้ทั้งหมดค่อนข้าง
สูง
- การกระจายของกระแสรายได้ในรอบปี
ในแง่การกระจายของกระแสรายได้พบว่า การทําเกษตรแบบโรงเรือน ทั้งแบบเน้น
โรงเรือน (บ้านถ้ําเวียงแก) และแบบผสมผสานทั้งในและนอกโรงเรือน (แม่จริมและโป่งคํา) และ
การปลูกกาแฟแบบวนเกษตร เกษตรกรจะมีรายได้กระจายไปในแต่ละช่วงของปีที่ดีกว่า เนื่องจาก
การทําโรงเรือนจะทําให้เกษตรกรสามารถปลูกได้ตลอดทั้งปีทําให้มีรายได้กระจายตลอดปี
ในขณะที่เกษตรกรที่ปลูกกาแฟแบบวนเกษตร เกษตรกรจะมีรายได้จากหลายผลผลิตเนื่องจาก
การปลูกกาแฟใช้เวลาในการดูแลไม่มากนัก เกษตรกรจึงมีเวลาในการหารายได้จากอาชีพหรือการ
เพาะปลูกอื่นๆ ด้วย
ในขณะที่เกษตรกรที่ปลูกมะม่วงแบบพืชเชิงเดี่ยวและการปลูกเมล็ดพันธุ์จะมีโอกาสได้
รายได้จากช่องทางอื่นได้ยาก เนื่องจากต้องใช้เวลาและทักษะในการดูแล ทําให้มีการกระจายของ
123
รายได้ต่ํากว่า
122
ผลกระทบต่อความยั่งยืนอาจจะเกิดได้จากหลายปัจจัย โดยลักษณะการเกษตรและพืชที่เกษตรกรเลือกปลูกเป็นเพียงหนึ่งใน
ปัจจัยทั้งหมดที่ส่งผลกระทบเท่านั้น การวิเคราะห์ในส่วนนี้อธิบายเฉพาะตัวแปรความยั่งยืนที่ได้รับผลกระทบจากลักษณะ
การเกษตรและพืชเท่านั้น จึงไม่ได้กล่าวถึงตัวแปรความยั่งยืนทุกตัว
5-11
