Page 126 -
P. 126
โครงการหนังสืออิเล็กทรอนิกส์ด้านการเกษตร เฉลิมพระเกียรติพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว
- การตอบสนองต่อเหตุการณ์ (resilience)
การตอบสนองต่อเหตุการณ์ไม่ปกติมีประเด็นที่น่าสนใจ โดยพบว่าเกษตรกรผู้ปลูกมะม่วง
ในลักษณะพืชเชิงเดี่ยวทั้งหมดจะยังคงยึดมะม่วงเป็นพืชหลักโดยไม่กลับไปปลูกพืชไร่เชิงเดี่ยว
แม้ว่าจะประสบปัญหาด้านราคาหรือผลผลิตในบางปี เนื่องจากเป็นพืชยืนต้นที่มีการลงทุนไปแล้ว
ส่วนเกษตรกรที่ปลูกเมล็ดพันธุ์ในระบบพันธะสัญญาก็มีแนวโน้มการเปลี่ยนแปลงน้อยเช่นกัน
เนื่องจากเกษตรกรจะมีความกังวลเรื่องความเสี่ยงน้อยกว่ารูปแบบอื่น ในขณะที่เกษตรกรที่ปลูก
พืชโรงเรือนมีแนวโน้มการเปลี่ยนแปลงพืชหลักได้ง่ายกว่า เนื่องจากมีทางเลือกในการปลูกพืชได้
ค่อนข้างมาก
- ความสุขโดยรวม
ในภาพรวมแล้ว เกษตรกรส่วนใหญ่มีความสุขในระดับสูง (ประมาณ 8 จากคะแนนเต็ม
10) โดยเกษตรกรที่ปลูกเมล็ดพันธุ์ในบ้านแม่จริมเป็นกลุ่มที่มีระดับความสุขโดยรวมต่ําที่สุด
(7.45)
3) ประเด็นทางสิ่งแวดล้อม
- การเปลี่ยนแปลงการใช้ที่ดิน
ในแง่ของการเปลี่ยนแปลงการใช้ที่ดินของเกษตรกรพบว่าแต่ละลักษณะเกษตรกรรมมี
สัดส่วนเกษตรกรที่เปลี่ยนแปลงการใช้ที่ดินไปในทางดีขึ้นจากการปลูกพืชไร่เชิงเดี่ยว เช่น
ข้าวโพดเลี้ยงสัตว์และข้าวไร่ แต่ดีขึ้นในระดับที่แตกต่างกันไป โดยระบบวนเกษตรและการปลูก
พืชโรงเรือนแบบผสมผสานจะมีการเปลี่ยนแปลงที่ดีขึ้นในสัดส่วนสูงที่สุด ในขณะที่การปลูกเมล็ด
พันธุ์มีสัดส่วนการเปลี่ยนแปลงการใช้พื้นที่ในทางที่ดีขึ้นในสัดส่วนที่ต่ําที่สุด
- การเปลี่ยนแปลงการใช้สารเคมี
ในทุกระบบเกษตรกรรม เกษตรกรมีการลดการใช้สารเคมีจากการทําการเกษตรแบบ
ดั้งเดิมเล็กน้อย โดยเฉพาะการปลูกพริกหวานในโรงเรือนในพื้นที่บ้านถ้ําเวียงแก ในขณะที่การ
ผลิตเมล็ดพันธุ์มีการลดการใช้สารเคมีน้อยที่สุด
- ปัญหาการขาดแคลนน้ํา
ในเกือบทุกระบบ เกษตรกรประสบปัญหาการขาดแคลนน้ําเพิ่มขึ้นเล็กน้อย อย่างไรก็
ตาม หากพิจารณาในรายละเอียดพบว่า ระบบวนเกษตรเป็นระบบที่เกษตรกรไม่ได้ประสบปัญหา
การขาดแคลนน้ํามากขึ้นทั้งๆ ที่ไม่ได้มีระบบชลประทานในสัดส่วนสูงมาก ส่วนเกษตรกรที่ปลูก
มะม่วงเชิงเดี่ยวประสบปัญหาน้ําเพิ่มขึ้นแต่ก็เป็นพื้นที่ที่ไม่ค่อยมีการชลประทานอยู่แล้ว ในขณะที่
เกษตรกรที่ปลูกพืชในโรงเรือนและแบบผสมผสานจะประสบปัญหาขาดแคลนน้ํามากขึ้นทั้งๆ ที่มี
การชลประทานในพื้นที่ในสัดส่วนสูงกว่าพื้นที่อื่น เนื่องจากเป็นระบบที่มีความต้องการใช้น้ํา
มากกว่าระบบอื่นๆ
- การใช้สารเคมี ปุ๋ย และยาปราบศัตรูพืช
5-13
