Page 122 -

โครงการหนังสืออิเล็กทรอนิกส์ด้านการเกษตร เฉลิมพระเกียรติพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว

5) การปลูกเมล็ดพันธุ์พืชในลักษณะเกษตรพันธะสัญญา ได้แก่ การปลูกเมล็ดพันธุ์แตงกวา แตงโม

และมะระ ในบ้านแม่จริม
โดยลักษณะการเกษตรที่แตกต่างกันก็มีลักษณะพื้นฐานต่างๆ เช่น ลักษณะทางพื้นที่ ความต้องการน้ํา

การใช้พื้นที่ ที่แตกต่างกันไป ได้แก่ (แสดงในตารางที่ 5.3 ส่วนลักษณะของเกษตรกรและพื้นที่ และลักษณะ

การเกษตร)
- ในทางเทคนิค การสร้างโรงเรือนเพื่อปลูกพืชผักในโรงเรือนสามารถนําไปใช้ได้ทั้งในพื้นที่ที่มี

สัดส่วนที่ชันสูงหรือต่ํา เพราะโรงเรือนสามารถสร้างในพื้นที่ไม่ใหญ่มากนัก แต่ปัจจัยสําคัญคือ
จะต้องมีน้ําเพียงพอตลอดทั้งปี รวมถึงปัจจัยด้านการตลาดของพืชที่ปลูก

- ในแง่ของการมีเอกสารสิทธิ์ การทําวนเกษตรจะเหมาะกับพื้นที่ที่เกษตรกรไม่มีเอกสารสิทธิ์

ในขณะที่การปลูกมะม่วงแบบพืชเชิงเดี่ยวมีการลงทุนและต้องรอเวลาในการเก็บเกี่ยวผลผลิต ทํา
ให้เกษตรกรต้องมีความมั่นใจในสิทธิที่ดินทํากินของตนเองในระดับหนึ่ง ส่วนการทําโรงเรือนก็มี

การลงทุนสูง เกษตรกรต้องการความมั่นใจในการลงทุนในพื้นที่ของตนเอง แต่การสนับสนุนโดย
โครงการฯ มีส่วนช่วยแก้ปัญหาเรื่องความมั่นใจและทําให้เกษตรกรลงทุนในพื้นที่ของตนเองได้

ส่วนการปลูกเมล็ดพันธุ์ในลักษณะพันธะสัญญาส่วนใหญ่จะเกิดในพื้นที่ที่เกษตรกรมีสัดส่วนพื้นที่

สูงไม่มากนักและมีสิทธิในที่ดินชัดเจนกว่าการเกษตรลักษณะอื่น
- ในแง่ของการมีไม้ยืนต้นในพื้นที่ การปลูกมะม่วงเชิงเดี่ยวและกาแฟแบบวนเกษตรช่วยรักษา

สภาพพื้นที่ในแง่ของไม้ยืนต้นได้ดีกว่าการทําพืชโรงเรือนและเมล็ดพันธุ์

- การปลูกมะม่วงในลักษณะพืชเชิงเดี่ยว เกษตรกรมีสัดส่วนการปลูกพืชผสมผสานน้อยกว่าพื้นที่อื่น
และมีความหลากหลายในการใช้ที่ดินต่ํากว่าการเกษตรลักษณะอื่น เนื่องจากส่วนใหญ่เกษตรกร

ปลูกในพื้นที่จํากัดและเป็นแหล่งรายได้และอาชีพหลักของเกษตรกรในพื้นที่
- ระบบเกษตรแบบโรงเรือนและการปลูกเมล็ดพันธุ์แบบพันธะสัญญาใช้พื้นที่ในการเพาะปลูกน้อย

เพียงประมาณ 1 ไร่ ในขณะที่ระบบเกษตรเชิงเดี่ยวใช้พื้นที่ในการปลูกมากที่สุด เนื่องจาก

เกษตรกรให้ความสําคัญกับการผลิตเพื่อให้ได้ผลผลิตจํานวนมาก

ตารางที่ 5.3 สถิติเบื้องต้น แบ่งตามระบบเกษตร
ผสมผสานทั้ง

มะม่วง วนเกษตร ในและนอก
เชิงเดี่ยว (บ้านมณี โรงเรือน เมล็ดพันธุ์ โรงเรือน
(บ้านสบเป็ด พฤกษ์และสัน (บ้านถ้ําเวียง (บ้านแม่จริม) (บ้านแม่จริม

และป่ากลาง) เจริญ) แก) และโป่งคํา)

ลักษณะของเกษตรกรและพื้นที่

highland 0.73 0.91 0.92 0.59 0.84
land right 0.35 0.04 0.08 0.73 0.67

5-9