Page 23 -
P. 23
โครงการหนังสืออิเล็กทรอนิกส์ เฉลิมพระเกียรติสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี
(3) การพ้นวิสัยภายหลังจากที่ลูกหนี้ตกเป็นผู้ผิดนัด
มาตรา 217 “ลูกหนี้จะต้องรับผิดชอบในความเสียหายบรรดาที่เกิดแต่ความประมาทเลินเล่อใน
ระหว่างที่ตนผิดนัก ทั้งจะต้องรับผิดชอบในการที่การช าระหนี้กลายเป็นพ้นวิสัยเพราะอุบัติหตุอันเกิดขึ้น
ระหว่างเวลาที่ผิดนัดนั้นด้วย เว้นแต่ความเสียหายนั้น ถึงแม้ว่าตนจะได้ช าระหนี้ทันเวลาก าหนดก็คง
จะต้องเกิดมีอยู่นั่นเอง”
คําพิพากษาฎีกาที่ 928/2521 นับตั้งแต่จําเลยจัดสรรที่ดินให้เช่าซื้อ และโจทก์ทําสัญญาเช่าซื้อ
จนส่งเงินค่าเช่าซื้อครบถ้วนเป็นเวลาหลายปี จําเลยมีโอกาสขวนขวายจัดหาซื้อวัสดุก่อสร้าง แต่ไม่
ขวนขวาย ต่อมา วัสดุก่อสร้างมีราคาแพงขึ้นมิใช่ว่าจะหาซื้อไม่ได้เสียทีเดียว ในกรณีเช่นนี้ ไม่ใช่เหตุ
สุดวิสัยอันจะทําให้การชําระหนี้กลายเป็นพ้นวิสัย อันจะทําให้จําเลยหลุดพ้นจากการชําระหนี้ เมื่อจําเลย
ไม่ได้ทําถนนคอนกรีตและท่อระบายน้ําตามสัญญาเช่าซื้อ จําเลยจึงตกเป็นฝุายผิดสัญญาต้องรับผิดต่อ
โจทก์
วัตถุแห่งหนี้ที่เป็นการงดเว้นกระทําการ ลูกหนี้ต้องชําระหนี้โดยงดเว้นกระทําการอยู่ตลอดเวลา
การไม่งดเว้นกระทําการที่เกิดขึ้นเพียงชั่วคราวไม่อาจถือได้ว่าการชําระหนี้เป็นพ้นวิสัย
วัตถุแห่งหนี้ที่เป็นการโอนทรัพย์สิน (1) หากทรัพย์สินนั้นถูกทําลายหรือสูญหายก็โอนให้ไม่ได้ (2)
การชําระหนี้กลายเป็นพ้นวิสัย หรือทรัพย์สินนั้นโอนไปยังบุคคลภายนอกแล้ว หรือ (3) มีกฎหมายห้าม
โอนก็เป็นการพ้นวิสัยได้เช่นกัน
หนี้ที่เป็นการส่งมอบทรัพย์เฉพาะสิ่ง ต้องเป็นการพ้นวิสัยที่คนทั่วไปไม่สามารถส่งมอบทรัพย์นั้น
ได้ ถ้าลูกหนี้ส่งมอบทรัพย์นั้นไม่ได้เพราะทรัพย์นั้นเป็นของผู้อื่นหรือโอนไปให้ผู้อื่นแล้ว จะอ้างว่าการ
ชําระหนี้เป็นพ้นวิสัยไม่ได้ แต่ถือว่าสภาพแห่งหนี้ไม่เปิดช่องให้บังคับโดยเฉพาะเจาะจงตามมาตรา 213
เท่านั้น
หนี้ที่เป็นการส่งมอบทรัพย์ทั่วไป จะถือว่าพ้นวิสัยก็ต่อเมื่อไม่สามารถหาทรัพย์จากที่ใดมาส่ง
มอบให้ได้เลย ถ้ายังสามารถหาทรัพย์จากที่อื่นมาส่งมอบได้ก็ไม่เป็นการพ้นวิสัย แต่กรณีที่ตกลงให้ส่ง
มอบทรัพย์ทั่วไปและได้มีการระบุแหล่งผลิตทรัพย์ไว้ในสัญญา ถ้าแหล่งนั้นผลิตไม่ได้ ก็เป็นพ้นวิสัย
(โปรดดูคําพิพากษาฎีกาที่ 2046/2531 4341/2531 3342/2532 5516/2537)
คําพิพากษาฎีกาที่ 2046/2531 จําเลยอ้างเหตุส่งมอบดินขาวให้ โจทก์ตามสัญญาไม่ได้เพราะมี
โจรแบ่งแยกดินแดนข่มขู่เรียกค่าคุ้มครองจากโรงงานที่ผลิตดินขาวของ จําเลยจนคนงานไม่กล้าเข้าไป
ทํางาน ดังนี้ เมื่อตามสัญญามิได้เจาะจงให้ส่งมอบดินขาวจากแหล่งผลิตของโรงงานจําเลย จําเลยย่อม
จัดหาดินขาวจากแหล่งอื่นได้ดินขาวมิใช่ทรัพย์เฉพาะสิ่ง จําเลยจะอ้างว่าการชําระหนี้ตกเป็นพ้นวิสัยและ
ปฏิเสธความรับผิดไม่ได้
3.2.2 เหตุที่ท าให้การช าระหนี้เป็นพ้นวิสัย
(1) เหตุตามธรรมชาติ
คําพิพากษาฎีกาที่ 118/2525 การที่น้ําท่วมบริเวณโรงงานแต่มิได้ท่วมตัวโรงงานจนนายจ้างต้อง
ปิดโรงงานประกอบกับลูกจ้างพร้อมที่จะทํางานให้แก่นายจ้าง พฤติการณ์ดังกล่าวไม่ถือว่าเป็นเหตุ
ขัดขวางในการที่นายจ้างจะจ่ายค่าจ้างแก่ลูกจ้างและกรณีไม่ถือว่าการชําระหนี้กลายเป็นพ้นวิสัยเพราะ
23
