Page 22 -
P. 22
โครงการหนังสืออิเล็กทรอนิกส์ เฉลิมพระเกียรติสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี
3. ผลแห่งหนี้
ผลแห่งหนี้โดยทั่วไป
- เมื่อหนี้ถึงกําหนดชําระและลูกหนี้ละเลยไม่ชําระหนี้
- เจ้าหนี้มีสิทธิเรียกร้องให้ลูกหนี้ชําระหนี้ ตามมาตรา 194
- เจ้าหนี้มีสิทธิบังคับชําระหนี้ ตามมาตรา 213
- กองทรัพย์สินของลูกหนี้เป็นหลักประกันการชําระหนี้ทั้งปวงของเจ้าหนี้ ตาม มาตรา
214 หรือกล่าวได้ว่า เจ้าหนี้มี “บุคคลสิทธิ” เหนือทรัพย์สินของลูกหนี้นั่นเอง
ผลแห่งหนี้ในประการอื่นๆ มีหลายประการ เช่น รับช่วงสิทธิ การใช้สิทธิเรียกร้องของลูกหนี้
การเพิกถอนการฉ้อฉล เป็นต้น ซึ่งจะได้อธิบายในลําดับต่อไป
3.1 การไม่ช าระหนี้ อาจแยกพิจารณาเป็นกรณีดังต่อไปนี้
3.1.1 การชําระหนี้ที่เป็นไปไม่ได้ : การชําระหนี้เป็นพ้นวิสัย เช่น ของที่ยืมมาสูญสลายหายไป
แล้ว เป็นต้น ทั้งนี้ อาจเป็นการพ้นวิสัยทั้งหมดหรือแต่บางส่วนก็ได้ (คําพิพากษาฎีกาที่ 3939/2533)
3.1.2 การชําระหนี้ล่าช้า เช่น ไม่ชําระหนี้ตามกําหนดเวลาชําระหนี้ เป็นต้น
3.1.3 การชําระหนี้ไม่ถูกต้อง เช่น ชําระหนี้เป็นทรัพย์สินแทนเงิน เป็นต้น
3.2 การช าระหนี้เป็นพ้นวิสัย
3.2.1 เวลาที่เกิดเหตุพ้นวิสัย
(1) การพ้นวิสัยที่มีมาก่อนหรือในขณะท าสัญญา
มาตรา 150 “การใดมีวัตถุประสงค์เป็นการต้องห้ามชัดแจ้ง โดยกฎหมายเป็นการพ้นวิสัยหรือ
เป็นการขัดต่อความสงบเรียบร้อยหรือศีลธรรมอันดีของประชาชน การนั้นเป็นโมฆะ”
เมื่อสัญญาไม่ก่อให้เกิดหนี้ ก็ไม่จําต้องพิจารณาประเด็นการชําระหนี้กลายเป็นพ้นวิสัย
(2) การพ้นวิสัยภายหลังที่เกิดหนี้แล้ว
คําพิพากษาฎีกาที่ 7185/2540 ขณะทําสัญญาจะซื้อจะขายที่ดินพิพาทสามารถโอนกรรมสิทธิ์
กันได้ เพียงแต่กรมที่ดินให้หมายเหตุไว้ในบัญชีอายัดและกลัดติดกับโฉนดว่า “เมื่อมีผู้มาขอจดทะเบียน
เกี่ยวกับที่ดินแปลงนี้ ให้แจ้งคู่กรณีทราบว่ากองทัพบกอ้างว่าเป็นสนามบินอันเป็นสาธารณสมบัติของ
แผ่นดิน หากเป็นจริง ผู้รับโอนย่อมไม่ได้สิทธิในที่ดินแต่อย่างใด ถ้าคู่กรณีทราบแล้วประสงค์จะให้จด
ทะเบียนก็ให้บันทึกถ้อยคําไว้แล้วดําเนินการจดทะเบียนต่อไปได้ ” ดังนั้น ในขณะทําสัญญาฯ วัตถุที่
ประสงค์ของสัญญามิได้เป็นการพ้นวิสัยตามมาตรา 150 จึงมีผลใช้บังคับระหว่าง โจทก์และ จําเลยซึ่ง
เป็นคู่สัญญา
อย่างไรก็ตาม หนี้เงินย่อมไม่มีทางกลายเป็นพ้นวิสัย ด้วยสามารถใช้เงินอื่นใด เช่น สกุลเดียวกัน
แต่ละคนฉบับ หรือคนละสกุล มาชําระหนี้แทนได้ เป็นต้น
ในกรณีจะได้ศึกษาการชําระหนี้ที่เป็นพ้นวิสัยทั้งกรณีที่เป็นความผิดและมิใช่ความผิดของลูกหนี้
ตามมาตรา 218 – 219 ต่อไป
22
