Page 75 -

โครงการหนังสืออิเล็กทรอนิกส์ด้านการเกษตร เฉลิมพระเกียรติพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว

ปัญหาในการเพาะเลี้ยงปลานิลที่พบโดยทั่วไปได้แก่ พื้นที่เพาะเลี้ยงที่มีจ�ากัดเนื่องจากมี
การขยายพื้นที่มามากแล้วทั้งที่เลี้ยงในบ่อดินและในกระชัง ส�าหรับการเลี้ยงในกระชังบางแห่งมี
ปัญหาน�้าเสียจากโรงงานอุตสาหกรรม ทั้งยังมีปัญหาโรคปลานิลที่เกิดจากปรสิต ต้นทุนการผลิต
สูงส่วนเหลื่อที่เกษตรกรได้รับจึงค่อนข้างต�่า ทั้งเกษตรกรยังมีปัญหาแหล่งทุน คุณภาพของผลผลิต
ยังไม่ได้มาตรฐานเป็นปัญหาในการส่งออก ในการวางกระชังต้องได้รับการรับรองจากกรมเจ้าท่าด้วย
บางครั้งมีปัญหาเกษตรกรไม่สามารถต่อทะเบียนฟาร์มและขอการรับรอง GAP ได้ ท�าให้ไม่สามารถ

ขายผลผลิตเพื่อส่งออก ในด้านการตลาดการรวบรวมผลผลิตท�าได้ยากหากเกษตรกรไม่มีการ
รวมกลุ่มเนื่องจากเกษตรกรส่วนมากเป็นผู้เลี้ยงปลารายย่อย มีการผูกขาดในการรับซื้อ ราคามี
ความผันผวนเกษตรกรขาดอ�านาจต่อรองราคา เกษตรกรยังขาดความรู้ในเรื่องระบบตลาดทั้งตลาด
ในประเทศและตลาดส่งออก ตลอดจนการแปรรูปเพิ่มมูลค่าสินค้า

ตารางที่ 6.2 ต้นทุน - รายได้การเพาะเลี้ยงปลานิล

รายการ ผลผลิต ต้นทุนคงที่ ต้นทุน ต้นทุนรวม ราคาขาย ก�าไร
(กระชัง: (บาท/กก.) ผันแปร (บาท/กก.) (บาท/กก.) (บาท/กก.)
กก./ตร.ม.) (บาท/กก.)
(บ่อดิน:
กก./ไร่)
2545-กาฬสินธุ์ กระชัง 9 ตร.ม. 1 76 1 34 35 39 4
2545-กาฬสินธุ์ กระชัง 18 ตร.ม. 1 59 1 36 37 40 3
2547-สกลนคร บ่อดิน 2 254 4 27 31 35 4
2550-เฉลี่ยทั้งประเทศ กระชัง 3 82 1 32 33 41 8
2550-เฉลี่ยทั้งประเทศ บ่อดิน 3 803 2 23 25 31 6
2551-กาฬสินธุ์ กระชัง 4 44 5 31 36 46 10
2556-ขอนแก่น กระชัง 5 83 9 47 56 61 5
ที่มา : วัฒนา (2545) วรเดช (2548) ส�านักงานเศรษฐกิจการเกษตร (2550) ชาญณรงค์ (2551) ข้อมูล
5
1
4
3
2
ส�ารวจในโครงการศึกษานี้ (2556) เฉพาะปี 2556 เป็นราคาปี 2556 ที่มาจากการสอบถามเกษตรกร
นอกจากนั้นเป็นราคา ณ ระดับราคา ปี 2554
เกษตรกรผู้เลี้ยงปลานิลในกระชังที่ขอนแก่นให้ความเห็นว่าราคาอาหารปลานิลสูง เป็น
ปัญหามาก รองลงไปที่เป็นปัญหาค่อนข้างมากคือพันธุ์ปลาและยารักษาโรคปลา เกษตรกรซึ่ง

เลี้ยงปลาในกระชังมีปัญหาหน้าแล้งน�้าน้อย ความลึกไม่เพียงพอ และยังมีปัญหาศัตรูปลานิล
ได้แก่ ปลาชะโดและปรสิต ที่มีปัญหาแต่ค่อนข้างน้อยได้แก่ปัญหาน�้าเสีย น�้าไม่พอ และอุณหภูมิน�้า
(ตารางผนวกที่ 2) เกษตรกรเสนอให้รัฐควบคุมคุณภาพและราคาอาหารปลานิล ศึกษาวิจัยเรื่อง
โรคปลานิลเพื่อหาทางป้องกันและแก้ไข ตลอดจนจัดการน�้าให้มีเพียงพอส�าหรับการเลี้ยงปลานิล
และส่งเสริมการส่งออกปลานิลให้สามารถแข่งขันกับต่างประเทศได้ ในส่วนความสนับสนุนจากรัฐ
เกษตรกรรายงานว่าที่ต้องการค่อนข้างมากคือ ด้านความรู้ และราคา ที่ต้องการจดทะเบียนก็มีแต่
ค่อนข้างน้อย (ตารางผนวกที่ 3)

66 >> สถานภาพการเพาะเลี้ยงสัตว์น�้าไทยในบริบทของประชาคมเศรษฐกิจอาเซียน