Page 22 -
P. 22
โครงการหนังสืออิเล็กทรอนิกส์ เฉลิมพระเกียรติสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี
การตรวจสอบสภาพแวดล้อม 17
การตรวจสอบสภาพแวดล้อมเป็นขั้นตอนแรกในกระบวนการวางแผนยุทธศาสตร์ เพื่อให้เห็น
แรงผลักดันและแนวโน้มสําคัญที่มีอิทธิพลต่อความสําเร็จหรือความล้มเหลวในการบรรลุเป้าหมายของ
องค์กร โดยปกติจะอยู่ใน 4 ด้าน คือ การเมือง เศรษฐกิจ สังคม และเทคโนโลยี วิธีการวิเคราะห์อาจ
ทําได้หลายอย่าง เช่น การคาดคะเนโดยอาศัยสติปัญญาและประสบการณ์ การวิเคราะห์แนวโน้มจาก
เอกสารข้อคิดเห็นต่าง ๆ การสัมภาษณ์ผู้ทรงคุณวุฒิในเรื่องนั้น ๆ การคาดการณ์แนวโน้ม การใช้
เทคนิควิธีการสัมภาษณ์แบบ EFR และ EDFR การใช้เทคนิคเดลฟาย และการวิเคราะห์ผลกระทบ
เป็นต้น (Certo and Peter, 1991) ในบทนี้ผู้เขียนได้นําเสนอผลการตรวจสอบสภาพแวดล้อมของ
ประเทศไทยทั้ง 4 ด้าน โดยการวิเคราะห์จากเอกสารต่าง ๆ โดยเฉพาะจากเอกสารการนําเสนอ
ยุทธศาสตร์ชาติ พ.ศ.2554 – 2558 ของนักศึกษาวิทยาลัยป้องกันราชอาณาจักร สถาบันวิชาการ
ป้องกันประเทศ ประจําปีการศึกษา 2552 – 2553 มีรายละเอียดดังต่อไปนี้
การเมือง
การเมืองเป็นสภาพแวดล้อมที่ประกอบไปด้วย นโยบายและเสถียรภาพของรัฐบาล กฎหมาย
กฎระเบียบต่าง ๆ ที่มีผลกระทบต่อประชาชนและองค์กรต่าง ๆ ทั้งภาครัฐและเอกชน เป็นเรื่อง
ธรรมชาติที่ไม่สามารถแยกออกจากชีวิตมนุษย์ได้ ไม่ว่าจะชอบหรือไม่ก็ตาม (อํานาจ ธีระวนิช, 2547 ;
พจน์ พงศ์สุวรรณ, 2536) ซึ่งการเมืองไทยในระยะ 3 – 4 ปี ที่ผ่านมานับตั้งแต่หลังการปฏิวัติเมื่อวันที่
19 กันยายน พ.ศ.2549 เป็นต้นมา มีปัญหาที่สําคัญ ๆ ในหลายประการ โดยมีแนวโน้มที่จะคงอยู่
ต่อไปในอนาคต ได้แก่ (สถาบันวิชาการป้องกันประเทศ, 2553)
1. ความแตกแยกของคนในชาติ มีการแบ่งฝ่ายอย่างชัดเจน มีการชุมนุมเพื่อเรียกร้องหรือ
เคลื่อนไหวในลักษณะที่เป็นการละเมิดกฎหมายมากขึ้น โดยกระจายไปทั่วประเทศ ซึ่งจําเป็นต้อง
ควบคุมให้การชุมนุมดังกล่าวอยู่ในความสงบเพื่อรักษาเสถียรภาพของประเทศและสร้างความเชื่อมั่น
แก่ต่างประเทศ รวมทั้งยังคงมีการล่วงละเมิดสถาบันหลักของชาติในลักษณะขบวนการเชื่อมโยง
ระหว่างภายในกับภายนอกประเทศ
2. การบริหารจัดการที่ไม่โปร่งใสสุจริต โดยอยู่บนพื้นฐานหลักธรรมาภิบาลที่อ่อนแอและไม่
สมดุล ภาคราชการมีบทบาทหลัก แต่ภาคประชาชนถูกจํากัดบทบาท นอกจากนี้ยังมีปัญหาเกี่ยวกับ
ความชัดเจนของข้อกฎหมาย ระเบียบปฏิบัติ และความรู้ความเข้าใจของผู้ปฏิบัติงานในทุกระดับทั้ง
ส่วนกลาง ส่วนท้องถิ่น ภาคประชาสังคม และประชาชนทั่วไป จึงมีปัญหาการตีความและการใช้
ความรู้สึกหรือกระแสสังคมตัดสินใจ โดยเฉพาะด้านการรักษากฎหมายและการดําเนินการต่าง ๆ ซึ่ง
อาจก่อให้เกิดความได้เปรียบเสียเปรียบของผู้เกี่ยวข้องหรือคู่กรณี อีกทั้งยังเป็นช่องว่างให้เกิดการ
เลือกปฏิบัติที่ส่งผลต่อธรรมาภิบาลทั้งภาครัฐ เอกชน และประชาชน ทําให้การบังคับใช้กฎหมายขาด
หลักนิติธรรม
การกําหนดยุทธศาสตร์ (Strategy Formulation)
