Page 18 -
P. 18
โครงการหนังสืออิเล็กทรอนิกส์ เฉลิมพระเกียรติสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี
ขั้นตอนและกระบวนการวางแผนยุทธศาสตร์ 13
และสภาพแวดล้อมภายใน คือ เงื่อนไขหรือแรงผลักดันภายในองค์กรที่สามารถควบคุมได้ เช่น
บุคลากร กรรมการบริษัท วัฒนธรรมองค์กร เป็นต้น โดยผู้บริหารจะต้องทําการศึกษาเพื่อประเมินจุด
แข็งและจุดอ่อน (Jeffrey Mello, 2006) และเช่นเดียวกัน ศาสตราจารย์ ดร.สมหวัง พิธิยานุวัฒน์ ได้
แบ่งสภาพแวดล้อมออกเป็นสภาพแวดล้อมภายนอกกับสภาพแวดล้อมภายในองค์กร โดยอธิบายว่า
การวิเคราะห์สภาพแวดล้อมภายนอกองค์กร เพื่อศึกษาจังหวะและโอกาสในการพัฒนาขององค์กร
และอุปสรรคที่มีต่อองค์กร ส่วนการวิเคราะห์สภาพแวดล้อมภายใน เพื่อศึกษาจุดแข็งและจุดอ่อนของ
ทรัพยากรที่องค์กรมีอยู่ ผลจากการวิเคราะห์ในขั้นตอนนี้จะนําไปสู่ทางเลือกต่าง ๆ ที่ผู้มีหน้าที่
วางแผนพัฒนา ผู้บริหารหรือผู้ที่เกี่ยวข้องจะต้องร่วมกันตัดสินใจเลือกยุทธศาสตร์หลักหรือทิศทางที่
คาดว่าจะมีโอกาสทําให้องค์กรพัฒนาไปอย่างราบรื่นและประสบความสําเร็จ จากยุทธศาสตร์หลักจะ
นําไปสู่การกําหนดกลวิธี แนวทาง หรือมาตรการ ซึ่งมักจะจัดในรูปของโครงการต่าง ๆ นํามารวมกัน
เป็นแผนปฏิบัติการขององค์กรต่อไป
จากที่กล่าวมาการวางแผนยุทธศาสตร์เป็นคําที่มักใช้ในหน่วยงานภาครัฐมากกว่า ในขณะที่
ภาคเอกชนหรือองค์กรธุรกิจ มักใช้คําว่า การวางแผนกลยุทธ์ ซึ่งประกอบไปด้วยขั้นตอนต่าง ๆ ใน
ทํานองเดียวกัน โดยมีนักวิชาการได้เสนอขั้นตอนและกระบวนการวางแผนกลยุทธ์เอาไว้ อาทิ
ธงชัย สันติวงษ์ (2532) เสนอขั้นตอนในการวางแผนกลยุทธ์ 5 ขั้นตอน คือ
1. การวิเคราะห์สภาพแวดล้อมภายนอกทั้งในแง่การตลาด คู่แข่งขัน การเปลี่ยนแปลง
ทางด้านเศรษฐกิจของรัฐบาล กฎระเบียบหรือกฎหมาย
2. การใช้ดุลพินิจเพื่อตรวจสอบเพื่อประเมินดูโอกาส (opportunities) และข้อจํากัด
(threats) หรือความเสี่ยงต่าง ๆ ที่เกิดจากสภาพแวดล้อมภายนอก ในขณะเดียวกันก็จะพิจารณาถึง
สภาพแวดล้อมภายในด้วยว่า องค์กรมีจุดแข็ง (strengths) จุดอ่อน (weaknesses) อะไร
3. การเลือกกลยุทธ์และการจัดวางกลยุทธ์ที่มุ่งทําประโยชน์ดีที่สุด
4. การกําหนดนโยบายสําหรับงานแต่ละด้านเพื่อใช้เป็นทิศทางในการจัดทําแผนงานต่าง ๆ
5. การปฏิบัติตามกลยุทธ์
กีรติ ยศยิ่งยง (2548) ได้กล่าวถึง การวางแผนกลยุทธ์ว่าเป็นกระบวนการที่สลับซับซ้อนที่
ผู้บริหารจะต้องตัดสอนใจในประเด็นต่าง ๆ ดังนี้
1. กําหนดจุดมุ่งหมายขององค์กรให้เห็นอย่างชัดเจน
2. กําหนดเป้าหมายและวัตถุประสงค์ขององค์กร อะไรที่เป็นความพยายาม ที่องค์การจะต้อง
พยายามบรรลุไปไปให้ถึง และจัดวัดผลสําเร็จนั้นได้อย่างไร
3. วิเคราะห์จุดแข็งและจุดอ่อนในปัจจุบันขององค์กรว่า อะไรบ้างที่องค์กรทําได้ดี และอะไร
ที่ทําได้ไม่ดี
การกําหนดยุทธศาสตร์ (Strategy Formulation)
